Sztuka islamu

Abbasydzi – zwłaszcza panujący na przełomie VIII i IX w. Harun ar-Raszid i jego syn Al-Mamun – doprowadzili kulturę arabską do największej świetności. Organizacja życia politycznego i życie kulturalne za panowania Abbasydów pozostawały pod silnymi wpływami perskimi. W pierwszym wieku kalifatu abbasydzkiego budowano wielkie miasta, czego największymi przykładami są Bagdad i Samarra. Sztuka fatymidzka była również syntezą sztuki umajjadzkiej w Hiszpanii oraz tradycji artystycznych poprzedniej dynastii panującej w Egipcie, Tulunidów. Poza tym widoczne są wpływy syryjskie i perskie. Nie bez znaczenia były też wpływy świata chrześcijańskiego. Założony w 969 roku Kair mógł konkurować pod względem kultury z Bagdadem i Kordobą. Najsłynniejszą budowlą fatymidzką jest meczet Al-Azhar z 970 roku. Łączy on w sobie wpływy różnych tradycji architektonicznych. Fatymidzi rozwinęli także architekturę świecką i obronną. Wśród różnorodności sztuki islamskiej warto wspomnieć o tej, która rozwinęła się na Półwyspie Iberyjskim. Przypisuje się jej różne nazwy: sztuka arabsko-hiszpańska, andaluzyjska, mauretańska, grenadyjska. Jej kolebką była Kordoba, gdzie łączono elementy sztuki Umajjadów z tradycją wizygocką i romańską. Na uwagę zasługują style, które stanowiły mieszaninę sztuki arabsko-muzułmańskiej i chrześcijańskiej. Najbardziej znany jest mudejar, który – mimo swego silnego związku ze sztuką wschodnią – wykazuje wiele cech i właściwości swoistych. Styl ten był bardzo popularny wśród wykształconych warstw chrześcijańskich. Sztuka ta dążyła do pełnej abstrakcji przez odrzucenie antycznego realizmu i usunięcie przedstawień figuralnych. Ogromną rolę odgrywa w niej dekoracja, składająca się z ornamentów roślinnych i geometrycznych, oraz zdobienia wykonane przy pomocy artystycznego i bardzo bogatego pisma kufickiego. Ostatnim wykwitem sztuki arabskiej w Hiszpanii jest sztuka królestwa Granady. O jej wielkości świadczy sławny pałac i forteca – Alhambra. Wyraźne ślady sztuki arabsko-muzułmańskiej znajdujemy również na Sycylii. Pozostając wierną wielowiekowej tradycji, sztuka islamska również współcześnie otwiera się na inne wpływy i ubogaca rzeczywistość, w której jest tworzona, w tym również rzeczywistość europejską. Jej rodzimy styl zachował się głównie w architekturze, przede wszystkim w budownictwie meczetów i ich ornamentyce. Adam Wąs SVD, Pieniężno