Lech Wałęsa i kandydat do senatu August Chełkowski
Lech Wałęsa i kandydat do senatu August Chełkowski
Plakat wyborczy z czerwca 1989 r.
Henryk Przondziono

Ikony "Solidarności"

Brak komentarzy: 0
PAP

publikacja 28.08.2010 09:46

Byli twórcami Solidarności i jej ikonami, znanymi w czasach PRL w całej Polsce mimo cenzury w mediach. Po 1989 r. ich losy potoczyły się różnie - jedni weszli do wielkiej polityki, sięgając po najwyższe urzędy w państwie, inni pozostali na uboczu. Dzieli ich dziś nieraz głębsza przepaść niż z komunistami, z którymi kiedyś wspólnie walczyli.

W 1981 r. Służba Bezpieczeństwa próbowała ją otruć. Obok Lecha Wałęsy stała się najpopularniejszą i najbardziej znaną postacią związku. Gościła w brytyjskim parlamencie i u premiera Francji. W Holandii została Kobietą Roku, wystąpiła w epizodzie "Człowieka z żelaza" Andrzeja Wajdy. Na podstawie jej życiorysu Volker Schloendorff nakręcił w 2006 r. film "Strajk". Walentynowicz sprzeciwiała się produkcji tego obrazu, zarzucała niemieckiemu reżyserowi "przeinaczanie faktów historycznych". Drogi Walentynowicz i Wałęsy zaczęły się rozchodzić jesienią 1980 r. W jej mieszkaniu odbywały się nieformalne spotkania związkowców sympatyzujących z Jackiem Kuroniem. Walentynowicz popierała Andrzeja Gwiazdę, krytykowała działalność Wałęsy jako przewodniczącego "S". Walentynowicz była przeciwnikiem Okrągłego Stołu, który uważała za zdradę i dogadanie się komunistów z częścią opozycji, opanowaną przez agentów SB. Krytykowała przemiany polityczne w Polsce po 1989 r. O współpracę ze służbami specjalnymi PRL oskarżała wielokrotnie publicznie Lecha Wałęsę.

Andrzej Gwiazda

Andrzej Gwiazda (ur. 1935) - inżynier elektronik, absolwent Politechniki Gdańskiej, pracownik naukowy tej uczelni, a następnie - przemysłu okrętowego, jeden z najbliższych współpracowników Lecha Wałęsy, później jego krytyk. Brał udział w wydarzeniach marcowych w 1968 oraz w grudniowych w 1970. W 1976 wspólnie z żoną Joanną Dudą-Gwiazdą napisał list do Sejmu PRL zawierający wyrazy poparcia dla postulatów głoszonych przez Komitet Obrony Robotników. Wkrótce otrzymali zakaz opuszczania granic PRL, zaczęli też być inwigilowani przez Służbę Bezpieczeństwa.

Andrzej Gwiazda jako osoba obserwowana przez SB otrzymał kryptonim "Brodacz", używany przez tę służbę do końca PRL. Wielokrotnie zatrzymywany. Po wybuchu strajku w sierpniu 1980 został członkiem prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej. Współtworzył NSZZ "Solidarność", 17 września 1980, w dniu powołania związku, został wybrany na stanowisko wiceprzewodniczącego związku jako jeden z dwóch zastępców Lecha Wałęsy.

W latach 1986-1989 należał do liderów Grupy Roboczej Komisji Krajowej "Solidarności", która sprzeciwiała się rozmowom z władzami PRL prowadzonymi pod przewodnictwem Lecha Wałęsy. Nie brał udziału w tworzeniu Komitetu Obywatelskiego ani obradach Okrągłego Stołu. Należy do głównych oponentów Lecha Wałęsy, którego uznaje za zdrajcę "ideałów sierpniowych" i agenta SB. W III RP współtworzył wydawane przez jego żonę pismo "Poza Układem". Bez powodzenia z listy komitetu wyborczego "Poza Układem" ubiegał się o mandat poselski w wyborach parlamentarnych w 1993 r. Do 1991 pozostawał bezrobotny, wrócił do dawnego zakładu po wejściu w życie ustawy nakazującej przywrócenie do pracy zwolnionych z przyczyn politycznych. W 1998 r. przeszedł na emeryturę.

W drugiej połowie lat 90. wycofał się z bieżącej polityki. W 2005 r. z grupą byłych działaczy WZZ i NSZZ "S" z początku lat 80. zbojkotował oficjalne obchody 25. rocznicy powstania Solidarności, organizując wraz z pismem "Obywatel" własne uroczystości. 10 maja 2007 r. z rekomendacji Prawa i Sprawiedliwości został wybrany przez Senat w skład Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. Podczas przesłuchania przed głosowaniem stwierdził, że strajk sierpniowy w 1980 r. był prowokowany przez SB, a "pewne rzeczy wskazują", iż prowokatorem był m.in. obecny marszałek Senatu Bogdan Borusewicz, jeden z inicjatorów buntu w Stoczni Gdańskiej. Mimo żądań Borusewicza nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie tej tezy. W 2000 r. został honorowym obywatelem Gdańska. W 2006 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Orderem Orła Białego, następnie powołał do Kapituły Orderu. Prywatnie miłośnik trudnych górskich wędrówek.

Kornel Morawiecki

Kornel Morawiecki (ur. 1941 r.) - założyciel i przewodniczący "Solidarności Walczącej", jeden z najdłużej ukrywających się w PRL opozycjonistów, startował w tegorocznych wyborach prezydenckich. Bez powodzenia - uzyskał najsłabszy wynik z 10 kandydatów, poparło go zaledwie 0,13 proc. wyborców. Doktor fizyki, do października 2009 r. był pracownikiem dydaktycznym Instytutu Matematyki Politechniki Wrocławskiej - prowadził zajęcia ze studentami.