Staraniem dwóch Centrów: Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia oraz Myśli Jana Pawła II ukazała się książka „Stolica Apostolska wobec Rosji i wschodniego chrześcijaństwa od Jana Pawła II do Franciszka”. W pięciu rozdziałach zawiera ona 15 artykułów autorów polskich i zagranicznych, a całość zredagowali redaktor „Gościa Niedzielnego” Andrzej Grajewski oraz Paweł Skibiński.
Ze wstępu redaktorskiego dowiadujemy się, że „bezpośrednią inspiracją powstania tomu (…) była międzynarodowa konferencja naukowa «Stolica Apostolska wobec Rosji i wschodniego chrześcijaństwa, od Jana Pawła II do Franciszka», która odbyła się na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie 6-7 listopada 2017 r.”. Jej organizatorami były oba wspomniane Centra z Warszawy, a inicjatorem jej zwołania był jeden z redaktorów niniejszego tomu dr Andrzej Grajewski. Nadzór merytoryczny i organizacyjny nad jej przebiegiem sprawowali zastępcy dyrektorów obu placówek: dr Łukasz Adamski z Centrum Polsko-Rosyjskiego i dr Michał Łuczewski z Centrum „papieskiego”.
Wydarzenie w stolicy Włoch zgromadziło 22 mówców, ale do tego tomu weszła tylko część tamtych wystąpień, m.in. bez wypowiedzi uczestników spoza Polski i Europy Środkowo-Wschodniej. Ponadto „znacząco” uzupełniono i zmieniono niektóre wygłoszone wtedy referaty. „Można więc powiedzieć, że tom jest nie tylko podsumowaniem konferencji z 2017 r., ale i publikacją zbiorową w znacznej mierze autonomiczną względem treści wypowiedzianych w Rzymie podczas tego spotkania” – podkreślili redaktorzy wydania.
Pierwszy rozdział omawianej pracy jest poświęcony dialogowi katolicko-prawosławnemu jako wyzwaniu XXI wieku i zawiera cztery artykuły: abp. Tadeusza Kondrusiewicza z Białorusi i abp. Józefa Kowalczyka oraz Hanny Suchockiej i Jewgieniji Tokariewej z Rosji. Każdy tekst omawia tematykę tego rozdziału z innej perspektywy: dialogu na przełomie stuleci (T. Kondrusiewicz), w Polsce, Rosji i krajach ościennych „w okresie przemian” (J. Kowalczyk), w kontekście wyzwań naszego stulecia (H. Suchocka) i nt. dziejów współpracy naukowej Rosji i Watykanu w ostatnim 20-leciu (J. Tokariewa).
Rozdział drugi mówi o „wpływach kulturowo-ideowych na postawę Jana Pawła II wobec wschodniego chrześcijaństwa i Rosji”. Jakow Krotow z Rosji przedstawia tu „dialog katolicko-prawosławny podczas pontyfikatów trzech papieży”, Martin Luteran ze Słowacji ukazuje „wiarę, która czyta znaki czasów” w trójkącie „Słowacja, Rosja i święty Jan Paweł II”. I wreszcie ks. Jan Mikrut z Rzymu wspomina o „męczennikach i świadkach wiary XX wieku w nauczaniu Jana Pawła II” ze szczególnym uwzględnieniem jego konstytucji apostolskiej „Tertio millennio adveniente” i ekumenicznej troski papieża „o wspólną pamięć dla męczenników XX wieku”.
Z rozdziału III dowiadujemy się o „głównych wektorach polityki Stolicy Apostolskiej wobec Związku Sowieckiego”. O. Jan Sergiusz Gajek pisze o „kilku epizodach” wektora białoruskiego, Andrzej Grajewski o „wektorach aktywności Jana Pawła II wobec Związku Sowieckiego” w latach 1978-91, Myrosław Marynowycz z Ukrainy swój referat zatytułował „Być sprawdzianem dla siebie nawzajem i miarą autentyczności naszej wiary” a Massimiliano Signifredi z Włoch przedstawił politykę wschodnią Stolicy Apostolskiej „między Rzymem, Warszawą i Moskwą”.
Czwarty rozdział – „Rzym-Moskwa. Nowe drogi we wzajemnych relacjach” składa się z trzech opracowań. Siergiej Czapnin z Rosji przedstawił „nadzieje i rzeczywistość” osi Watykan-Moskwa; zmarły w czerwcu 2020 polski jezuita o. Stanisław Opiela ukazał stosunek Stolicy Apostolskiej do Rosji i chrześcijaństwa wschodniego od Jana Pawła II do Franciszka a rosyjski historyk prof. Andriej Zubow omówił „nowe drogi we wzajemnych relacjach” między Rzymem a Moskwą.
I wreszcie ostatni, V rozdział „Przeszłość w perspektywie przyszłości. Czy istnieją szanse na przełom ekumeniczny?” składa się tylko z jednego wystąpienia – Pawła Rojka. Pod ogólnym tytułem „Ekumenizm i nowoczesność” mówi on o „współczesnym znaczeniu rosyjskiej myśli religijnej” i przedstawia wkład Jana Pawła II i Włodzimierza Sołowjowa w „przezwyciężanie sekularnego rozwoju”.
Jak widać, omawiana książka przynosi bardzo szeroki i bogaty zestaw tematów i zagadnień, najczęściej zresztą, ze względu na ograniczoną objętość tomu, mogąc je jedynie zasygnalizować, bez wdawania się w bardziej pogłębione analizy czy komentarze. Warto jednak przytoczyć kilka takich spostrzeżeń autorskich. Na przykład abp T. Kondrusiewicz – wtedy metropolita mińsko-mohylowski, obecnie już senior – podsumowując swe rozważania nt. dialogu katolicko-prawosławnego za pontyfikatów ostatnich trzech papieży, wyraził przekonanie, że „dążenie do rozwoju ekumenizmu i wzajemnej współpracy [między wyznaniami] jest ostateczne i nieodwracalne i jest znakiem naszych czasów”.
Nieco bardziej pesymistycznie brzmią pytania i refleksje byłej premier i byłej ambasadorki Polski przy Stolicy Apostolskiej Hanny Suchockiej, która zastanawia się, czy nie jesteśmy świadkami odradzania się watykańskiej „Ostpolitik”, która nie najlepiej zapisała się w dziejach Kościołów lokalnych w europejskich krajach komunistycznych. Dobierając bardzo ostrożne i wyważone słowa autorka wyraziła obawy przed powtórzeniem przez Stolicę Apostolską dawnych błędów.
O nowych męczennikach za wiarę w XX wieku mówił obszernie ks. Jan Mikrut. Przytoczył bardzo wymowne, a nawet wstrząsające liczby, zebrane przez międzynarodową komisję papieską, zajmującą się „Nowymi męczennikami dla Wielkiego Jubileuszu 2000”. Zgromadziła ona dokumentację dla 12692 osób zamęczonych bądź prześladowanych za wyznawaną wiarę; z Europy pochodziło 8670 z nich, z Azji – 1706, Afryki – 746, z obu Ameryk – 333 i z Oceanii – 126. W tym gronie było co najmniej 1111 męczenników ze Związku Radzieckiego, a liczba ta „miała w tym momencie raczej tylko charakter symboliczny, zważywszy na ogromną i w pełni jeszcze nieznaną liczbę męczenników” w tym kraju.
Takich i podobnych danych, liczb, uwag i komentarzy jest w książce dużo więcej, toteż bezsprzecznie zasługuje ona nie tylko na zapoznanie się z nią, ale na częste z niej korzystanie przy różnych okazjach.
aktualna ocena | |
głosujących | |
Ocena |
bardzo słabe |
słabe |
średnie |
dobre |
super |
Chodzi o wypowiedź Franciszka ze spotkania z włoskimi biskupami.
"Całe państwo polskie działało wspólnie na rzecz pana uwolnienia"
Ponad trzy tygodnie temu wojsko Izraela rozpoczęło ofensywę na to miasto.
TOPR ewakuowało 15 turystów nieprzygotowanych na warunki na szlaku.