Rosja o sporze terytorialnym z Japonią

"Z ubolewaniem musimy stwierdzić, że nasi japońscy partnerzy nie wzięli pod uwagę apelu o rozważne przeanalizowanie sytuacji, związanej z dwustronnym dialogiem na temat problemu traktatu pokojowego" - oświadczył rosyjski rzecznik. Wskazał na "nieuzasadnione wzmaganie żądań terytorialnych Japonii wobec Rosji".

Niestierienko wypowiadał się w czwartek rano, w tym samym czasie, gdy sprawa rosyjsko-japońskiego sporu terytorialnego była jednym z zapowiadanych wcześniej tematów rozmowy prezydenta Dmitrija Miedwiediewa z premierem Japonii Taro Aso na marginesie szczytu G8 we włoskiej L'Aquili.

Rosyjska reakcja wiąże się z przyjęciem w ubiegłym tygodniu przez japoński parlament rezolucji, uznającej sporne wysepki Południowych Kurylów - o japońskich nazwach Etorofu, Kunashiri, Shikotan i Habomai - za "integralną część" Japonii.

W odpowiedzi izba wyższa rosyjskiego parlamentu wezwała prezydenta Miedwiediewa do całkowitego zamrożenia zainicjowanego jeszcze w 1992 roku programu wymiany bezwizowej miedzy wyspami a Japonią, wskazując iż deklaracja parlamentu w Tokio "stanowi przekreślenie japońsko-rosyjskich stosunków, opartych na zasadach dobrosąsiedzkich, wzajemnego poszanowania i konstruktywnego dialogu".

Władze Sachalinu, pod których zarządem pozostają Południowe Kuryle, zawiesiły wymianę bezwizową - zatrzymano we wtorek grupę ok. 60 Japończyków, byłych mieszkańców Etorofu, chcących odwiedzić wyspę. Po kilku godzinach japońską grupę wpuszczono jednak na wyspę.

Cztery wyspy, określane obecnie w Rosji mianem Kurylów Południowych a w Japonii - Północnych Terytoriów, zostały odkryte w 1697 roku przez rosyjskiego podróżnika W.W. Atłasowa - ich pierwszym badaczem był potomek polskiego zesłańca Jan Kozyrewski.

Rosyjsko-japoński układ z 1855 roku przyznawał wyspy Rosji, a w 1875 roku kontrolę nad nimi przejęła Japonia, która w 1905 roku zajęła też połowę Sachalinu. We wrześniu 1945 roku wyspy zostały zajęte przez wojska ZSRR.

Japonia na konferencji w San Francisco w 1951 roku zrzekła się praw do Wysp Kurylskich. W okresie zimnej wojny uznała jednak, iż traktat nie obejmuje czterech wysp, stanowiących "Północne Terytoria Japonii". Od zwrotu wysp uzależniła także podpisanie traktatu pokojowego z ZSRR, kończącego II wojnę światową w stosunkach między dwoma krajami. ZSRR a następnie Rosja (w 1956 i 2004 roku) dwukrotnie proponowały przekazanie Japonii dwóch z czterech wysp, czego jednak Tokio nie zaakceptowało.