Naukowcy o bezpieczeństwie w kopalniach

Tematy projektów, które mają przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa w polskich kopalniach węgla kamiennego, przygotowuje specjalny zespół, działający od stycznia w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Wnioski z jego prac powinny być gotowe do końca lutego.

Według informacji Wyższego Urzędu Górniczego (WUG) w Katowicach, którego prezes jest członkiem zespołu, prace naukowe dotyczące właśnie zagadnień związanych z bezpieczeństwem w kopalniach wynikają z zaleceń specjalnych komisji, które w ostatnich latach wyjaśniały przyczyny górniczych tragedii.

"W ciągu minionych 10 lat prezes WUG powołał 19 komisji, wyjaśniających okoliczności poważnych wypadków w górnictwie; 16 z nich dotyczyło kopalń węgla kamiennego. Komisje te wypracowały 252 wnioski, z których aż 63 dotyczyły środowiska naukowego. Jednak tylko 26 z nich udało się zrealizować" - powiedziała w piątek PAP rzeczniczka WUG, Jolanta Talarczyk.

W wielu przypadkach poszczególne instytuty naukowo-badawcze nie były w stanie, finansowo i organizacyjne, udźwignąć ciężaru zalecanych badań. Tymczasem postulaty wielu komisji powypadkowych powtarzały się. Teraz, z inicjatywy prezesa WUG, po raz pierwszy powołano zespół, który ma określić wiodące tematy badań i przygotować priorytety, z których wynikać będą konkretne projekty.

"Myślimy o co najmniej 10 tematach, wokół których powinny koncentrować się projekty badawcze. Dopiero gdy zostaną one określone, będzie można przymierzać się do ustalenia zasad finansowania i terminów realizacji" - powiedziała rzeczniczka.

Wśród rozważanych do analizy zagadnień są m.in. te wynikające z zaleceń specjalnej komisji, która w 2008 r. wyjaśniała przyczyny katastrofy w kopalni "Borynia" w Jastrzębiu Zdroju. Wybuch metanu zabił tam wówczas sześciu i ranił kilkunastu górników.

Prace tamtej komisji nie dały jednoznacznej odpowiedzi, co spowodowało tragedię. Eksperci uznali, że do wybuchu przyczynił się splot niekorzystnych czynników i postawili trzy hipotezy dotyczące przyczyn. Jednocześnie komisja zaleciła prace nad tym, aby do minimum doprowadzić ryzyko tego typu zdarzeń.

Jeden z projektów, przygotowanych przez zespół działający w resorcie nauki, ma na celu opracowanie zasad likwidacji lub utrzymania chodników przyścianowych za frontem ściany wydobywczej w pokładach metanowych, pod kątem projektowania i wykonania rozcinki złoża.

Efektem innego projektu ma być opracowanie jednoznacznego sposobu oceny poziomu zagrożenia pożarami endogenicznymi, czyli spowodowanymi przez samozagrzanie lub samozapłon węgla w złożu lub tzw. zrobach, tj. miejscach po eksploatacji. Chodzi m.in. o ustalenie standardów pobierania prób gazów ze zrobów oraz odpowiednie zasady interpretacji wyników przy stosowaniu inertyzacji (czyli tłoczenia gazów do wyrobisk dotkniętych takim pożarem) i pobierania prób z rurociągów odmetanowania.

Rozważany jest także projekt służący opracowaniu zasad nadzoru i kontroli dla stosowanych w kopalniach przyrządów pomiarowych.

Działający w resorcie nauki zespół pracuje pod przewodnictwem prof. Andrzeja Szczepańskiego z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, a jego członkami są: prezes WUG Piotr Litwa, prof. Wacław Dziurzyński z Polskiej Akademii Nauk, prof. Paweł Krzystolik z Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach oraz dr Stanisław Trenczek z Instytutu Technik Innowacyjnych Emag.

Jak dotąd resort nauki nie podał, jaki będzie budżet przygotowywanych projektów i kiedy rozpocznie się ich praktyczna realizacja. Następne posiedzenie zespołu zaplanowano na 20 stycznia.