Polskie odkrycie: drapieżnictwo sprzed 240 mln lat

Badania współczesnych jeżowców dowiodły, że aktywnie żerują one na niewielkich zwierzętach, liliowcach, pozostawiając przy tym charakterystyczne ślady ugryzień. Takie same ślady znaleziono na skamieniałościach liliowców ze środkowego triasu (około 240 mln temu) w Górach Świętokrzyskich oraz na Śląsku.

"Znaleźliśmy najstarsze ślady drapieżnictwa jeżowców regularnych na liliowcach, liczące blisko 240 mln lat. Znaleziska te sugerują, że nasilenie drapieżnictwa ze strony jeżowców regularnych wywarło istotny wpływ na ewolucję post-paleozoicznych liliowców" - wyjaśnia PAP współautor badań, Przemysław Gorzelak z Instytutu Paleobiologii PAN.

Badania terenowe Przemysław Gorzelak prowadził razem z dr. Mariuszem Salamonem z Uniwersytetu Śląskiego na obszarze Śląska i Gór Świętokrzyskich. "Dysponowaliśmy również bogatą kolekcją liliowców z kolekcji Uniwersytetu Śląskiego. Analizy polegały na wielogodzinnych obserwacjach szczątków liliowców pod mikroskopem optycznym i elektronowym. Badania eksperymentalne współczesnych liliowców i jeżowców prowadzone były pod kierunkiem prof. Tomasza Baumillera w Stanach Zjednoczonych" - opowiada badacz.

Liliowce to zwierzęta należące do typu szkarłupni. Zbudowane są z kielicha, łodygi i ramion. W kielichu znajdują się podstawowe narządy, z jego boków wyrasta pięć ramion. Na każdym z nich są nóżki, które wraz z ramionami tworzą sieć służącą do chwytania drobnych organizmów. W późnym triasie pojawiły się liliowce, których łodyga uległa redukcji. Zwierzęta te "oderwały się" od dna i zaczęły unosić się w wodzie (planktoniczny tryb życia) lub aktywnie pływać (nektoniczny tryb życia).

"Do niedawna sądzono, że przyspieszona ewolucja u organizmów takich jak liliowce, zamieszkujących płytkie środowiska morskie, rozpoczęła się w okresie jury i była spowodowana rozwojem drapieżnych ryb - wyjaśnia Przemysław Gorzelak. - Nasze znaleziska dowodzą jednak, że wpływ rozwoju bentonicznych - czyli żerujących na dnie - drapieżników (a nie nektonicznych, jak wcześniej uważano) był niezwykle ważny z punktu widzenia ewolucji liliowców".

Jak dodaje, kluczowe przemiany ewolucyjne u tej grupy szkarłupni dokonały się znacznie wcześniej w porównaniu do pozostałych grup zwierząt - w środkowym triasie, około 240 mln temu, przynajmniej 40 milionów lat wcześniej, niż dotychczas sądzono.