Właśnie ruszył nowy wyścig zbrojeń?

Niedzielny artykuł "Financial Times", który opisał chiński test nowego typu szybującego pocisku hipersonicznego wystrzelonego z orbity okołoziemskiej, wywołał w Stanach Zjednoczonych niemałą sensację. Według gazety, zdumione wydarzeniem były amerykańskie służby.

"Nie mamy pojęcia, jak oni to zrobili" - miał powiedzieć jeden z anonimowych oficjeli USA. Inni komentatorzy porównali test do wystrzelenia przez ZSRR pierwszego satelity (w 1957 roku - PAP), Sputnika, czyli momentu, w którym zszokowana Ameryka zdała sobie sprawę z przewagi technologicznej Rosjan. W podobnym tonie wypowiedział się w poniedziałek ambasador USA przy Konferencji Rozbrojeniowej ONZ w Genewie Robert Wood.

"Mamy obawy dotyczące tego, co Chiny robią w dziedzinie technologii hipersonicznej" - przekazał Wood. "Po prostu nie wiemy, jak można się bronić przed tego typu technologią. Nie wiemy tego ani my, ani Chiny, ani Rosja" - dodał.

Znacznie mniej zdumieni i zaskoczeni są eksperci. Jak mówi PAP Joshua Pollack, jeden z czołowych ekspertów ds. proliferacji broni jądrowej, doniesienia "FT" wskazują na to, że Chiny opracowały system oparty na połączeniu znanych już od dawna technologii.

Pierwszy to opracowany jeszcze w latach 60. przez ZSRR system znany pod akronimem FOBS, czyli cząstkowy orbitalny system bombardujący, polegający na wykorzystaniu ruchu po orbicie by ominąć radary wczesnego ostrzegania i systemy obrony przeciwrakietowej. Drugi to szybowiec hipersoniczny, pojazd o prędkości ponad 5-krotnie przekraczającej prędkość dźwięku, który dzięki manewrowalności lub niskiemu pułapowi jest w stanie ominąć systemy obrony. Jak mówi Pollack, takim pojazdem jest m.in. bezzałogowy amerykański "samolot kosmiczny" X-37.

"Nie wiem, dlaczego amerykańskie źródła +FT+ deklarowały szok tą próbą. Nie ma powodu, dla którego Chiny nie mogły by unowocześnić technologii stworzonych pół stulecia temu w innych miejscach" - mówi PAP naukowiec z Middlebury Institute of International Studies (MIIS) w Monterey w Kaliforni. Jak dodaje chińska broń mógłby umożliwić atak z południa, omijając skupione na zagrożeniu nadchodzącym z północy systemy amerykańskiej obrony rakietowej. Ekspert wskazuje także, że już teraz amerykańska tarcza antyrakietowa i tak już jest niemal bezsilna wobec "tradycyjnych" międzykontynentalnych pocisków balistycznych (ICBM) z Chin.

Podobne zdanie ma dr Cameron Tracy, naukowiec z Uniwersytetu Stanforda zajmujący się m.in. problematyką pocisków hipersonicznych. Jak zauważa, Chiny już w 2019 r. zaprezentowały swój hipersoniczny pocisk szybujący Dongfeng-17.

"Nie ma tu zbyt wiele nowego zarówno jeśli chodzi o technologię, jak i zdolności wojskowe. Połączenie FOBS i hipersonicznego szybowca jest interesujące, ale nie zwiększa znacząco stopnia słabości USA wobec chińskich pocisków strategicznych" - mówi PAP Tracy. "Ta próba może świadczyć o wysiłkach Chin, by zabezpieczyć się na wypadek hipotetycznych przyszłych systemów obrony rakietowej, choć taki typ znacząco skuteczniejszej obrony jest mało prawdopodobny" - ocenia. Tracy zaznacza jednak, że nawet jeśli nowa chińska broń byłaby lepsza w "oszukiwaniu" systemów obronnych i radarów, to wciąż byłaby "całkiem widoczna" dla czujników umieszczonych w kosmosie.

Obaj eksperci są jednak zaniepokojeni doniesieniami z Chin; nie tyle z powodu samego zagrożenia wynikającego z chińskiej innowacji, co z efektu jaki może mieć na globalny wyścig zbrojeń. Pociski hipersoniczne są obecnie najbardziej efektownym polem tego wyścigu, a oprócz Chin uczestniczy w nim także m.in. Rosja, która swoją hipersoniczną rakietę - Awangard - zaprezentowała w 2019 r.

Jak zauważa Tracy, choć USA od około dwóch dekad intensywnie pracuje nad rozwojem tej technologii, w której do niedawna upatrywała swojej przewagi, rosyjskie i chińskie postępy w tej dziedzinie mogą dodatkowo napędzić rywalizację. Zaznacza jednak, że wcale nie jest jasne, czy Ameryka faktycznie potrzebuje takiej broni.

"Cele Rosji i Chin są dość jasne: chodzi o przeciwdziałanie hipotetycznej obronie rakietowej USA, która mogłaby anulować czynnik odstraszania ich arsenału strategicznego. Po stronie amerykańskiej takie uzasadnienie nie ma wielkiego sensu, bo Rosja i Chiny nie posiadają tego typu obrony rakietowej" - tłumaczy Tracy.

Również Pollack wskazuje na rozwój systemów obrony rakietowej jako kluczowy czynnik wyścigu, który inspiruje rywali Ameryki do rozwijania "egzotycznych" typów broni nuklearnej.

"Uważam, że USA i ZSRR zgodziły się w latach 70. na ograniczenie obrony przeciwrakietowej właśnie po to, by uniknąć tego typu wyścigu zbrojeń, który widzimy dziś między USA po jednej stronie oraz Rosją, Chinami i Koreą Północną po drugiej. Wszystkie te trzy kraje dywersyfikują swoje arsenały w sposób, który ma na celu unieważnienie planów obrony przeciwrakietowej USA" - mówi ekspert.

Według Pollacka, wyrażany przez amerykańskich oficjeli alarm związany z chińską próbą może być częścią logiki, jaką rządzi się wyścig zbrojeń, a także względami budżetowymi.

"Trochę alarmizmu może całkiem sporo pomóc w chwili, kiedy Kongres ma przyjąć nowy budżet obronny" - komentuje Pollack.

"Ważne, by mieć w świadomości, że oficjele zajmujący się rozwojem systemów zbrojeniowych w USA mają dość długą historię przeceniania zdolności przeciwników, co pomaga w uzasadnieniu wydatków na rozwój uzbrojenia" - zgadza się Tracy.