Ponad tysiąc prawosławnych pielgrzymów dotarło 18 sierpnia, w wigilię Przemienienia Pańskiego, na Świętą Górę Grabarkę k. Siemiatycz. Niedzielnym uroczystościom, 19 sierpnia, przewodniczyć będzie zwierzchnik Cerkwi w Polsce metropolita Sawa i goszczący w naszym kraju patriarcha Aleksandrii Piotr VII. Opiekujący się sanktuarium mnisi spodziewają się jeszcze kilkudziesięciu tysięcy pielgrzymów – w zeszłym roku na Grabarkę przybyło ich ok. 100 tys.

Święta Góra Grabarka k. Siemiatycz to największe prawosławne sanktuarium w Polsce. Co roku przyjeżdża tutaj kilkadziesiąt tysięcy wiernych na przypadające 19 sierpnia święto Przemienienia Pańskiego, zwane w prawosławiu świętem Spasa Izbawnika (Zbawiciela).

Z powodu ogromnej popularności tego miejsca – od kilku lat również wśród katolików – nazywana jest “prawosławną Jasną Górą” (lub prawosławną Częstochową). Nazywa się ją też Górą Krzyży – ze względu na dużą liczbę krzyży wotywnych i pokutnych, które pozostawiają w tym miejscu pielgrzymi.

Tradycja głosi, że w czasie najazdu tatarskiego w XIII w. na Grabarce schronili się mnisi z monasteru w Mielniku. Przynieśli ze sobą ikonę Spasa Izbawnika. Imię to przejęła kaplica, a potem cerkiew.

Tradycja pielgrzymowania na Grabarkę sięga 1710 r., kiedy to – jak głosi miejscowa legenda – grupa mieszkańców Siemiatycz, postępując za radą starca-wizjonera, znalazła na Grabarce schronienie przed epidemią cholery. To oni także zapoczątkowali zwyczaj przynoszenia krzyży wotywnych i ustawiania ich na górze. Teraz wzgórze jest pokryte lasem krzyży, na których znajdują się wypisane cyrylicą epitafia. Wotum w intencji jedności chrześcijan postawiły kilka lat temu na Świętej Górze także katolickie franciszkanki służebniczki Krzyża. Wodzie z tutejszego źródła przypisuje się moc uzdrawiającą, więc pielgrzymujący na Grabarkę obmywają chore miejsca płóciennymi chusteczkami, które potem zostawiają na brzegu strumyka.

W XIX w. na Grabarce wybudowano drewnianą cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego, w której już w naszym stuleciu freski malowali m.in. Jerzy Nowosielski i Adam Stalony-Dobrzański. W lipcu 1990 r. świątynia spłonęła, podpalona ze złości przez złodzieja, któremu nie udało się ukraść samochodu. Na jej miejscu postawiono murowaną cerkiew, podobną do poprzedniej. Poświęcił ją metropolita Sawa w maju 1998 r. Żeby podkreślić podobieństwo do dawnej świątyni, murowane ściany obłożono na zewnątrz drewnianym szalunkiem.

W 1947 r. na Grabarce otwarto klasztor żeński pw. św. Marii i Marty. Mieszka w nim teraz dziesięć sióstr, a ich przełożoną (ihumenią) jest s. Hermiona.

W latach osiemdziesiątych odrodził się wśród polskich wyznawców prawosławia zwyczaj pieszych pielgrzymek na Grabarkę. Największe przychodzą z Białegostoku, Bielska Podlaskiego i Hajnówki. Młodzież przyjeżdża na Świętą Górę na coroczne zjazdy w połowie maja, a także na obozy i kursy “pisania” ikon (w tradycji prawosławnej ikony są “pisane” i powstają jako wynik modlitwy i kontemplacji).


Liturgię święta Przemienienia Pańskiego będzie transmitować 1 program Telewizji Polskiej, 19 sierpnia o godz. 10.00.