"Celem postępu naukowego jest działanie w służbie człowieka, a nie jego kosztem" - głosi dokument opublikowany po spotkaniu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Oto cały tekst dokumentu:

Stanowisko wyższych uczelni katolickich i wydziałów kościelnych w Polsce w sprawie prowadzenia i finansowania badań nad embrionalnymi komórkami macierzystymi

1. Wprowadzenie Postęp, jaki odnotowujemy w dziedzinie nauk biomedycznych - ostatnio szczególnie na terenie embriologii i genetyki - niesie nadzieję na pokonanie nieuleczalnych dotąd chorób, w czym wszyscy słusznie upatrują niekwestionowane dobro. Bywa jednak, że postęp ten przestaje służyć rzeczywistemu dobru każdego bez wyjątku człowieka. Niektóre z obszarów badań - dotyczy to szczególnie badań nad komórkami macierzystymi - rodzą uzasadnioną nadzieję na przełom w medycynie. Nadziei tej towarzyszy jednak poważny moralny niepokój, czy tego typu badania naukowe nie prowadzi się kosztem pogwałcenia elementarnych praw każdej ludzkiej istoty, w szczególności jej prawa do życia. 2. Dane naukowe Pierwotne komórki zarodkowe (embrionalne komórki macierzyste) człowieka wyhodowano po raz pierwszy w 1998 roku. Otrzymano je z węzłów zarodkowych blastocyst (zarodków we wczesnym okresie rozwoju) i z kilkutygodniowych płodów. Wykazano, że mają one dwie podstawowe cechy: po pierwsze, są zdolne do samodzielnego odnawiania się (tzn. mogą się rozmnażać bez jednoczesnego różnicowania się), po drugie, w zależności od potrzeb organizmu, mogą się różnicować w tkanki pochodzące ze wszystkich trzech listków zarodkowych. W praktyce oznacza to m.in.: wykorzystywanie komórek macierzystych i otrzymywanych z nich in vitro tkanek jako odnawialnego źródła komórek do transplantacji i komórkowych terapii zastępczych; manipulacje macierzystymi komórkami krwi występującymi w szpiku, którego przeszczepy wykonuje się miedzy innymi pacjentom z białaczkami; hodowlę skóry i przeszczepy pacjentom z oparzeniami; przeszczepianie komórek macierzystych układu nerwowego pacjentom ze schorzeniami mózgu. Praktyczne wykorzystanie badań nad komórkami macierzystymi, otrzymywanymi z zarodków, wiąże się w oczywisty sposób z zabiegami klonacyjnymi. Zwane są one co prawda. klonowaniem terapeutycznym, ze względu na cel, dla którego się ich dokonuje, w praktyce jednak chodzi o uzyskiwanie genetycznie tożsamego z potencjalnym pacjentem (dawcą jądra komórkowego) organizmu zarodka (klona), który będzie źródłem materiału genetycznego dla wymienionych zabiegów leczniczych, ponieważ jedynie w ten sposób podczas ewentualnej próby transplantacji tkanki uniknąć można bariery immunologicznej. Wyrażenie zgody na badania na embrionalnych komórkach macierzystych jest zatem pośrednio przyzwoleniem na klonowanie terapeutyczne. Dla celów badawczych wykorzystywane są obecnie pozostałe po zabiegach zapłodnienia pozaustrojowego embriony nadliczbowe. Niezależnie jednak od źródła pochodzenia embrionu, pobranie komórek macierzystych wiąże się zawsze, w sposób nieunikniony, z jego zniszczeniem. Więcej na następnej stronie 3. Moralny sprzeciw wobec niektórych badań Z samej swej istoty zabieg klonowania terapeutycznego opiera się na instrumentalnym potraktowaniu istot ludzkich. Chociaż perspektywiczne dobro, jakie może być na tej drodze osiągnięte, jest trudne do przecenienia, a dotychczasowe badania wskazują, iż szanse powodzenia terapii przy użyciu komórek macierzystych mogą być bardzo duże, to jednak cena, jaką przychodzi zapłacić za ten postęp w medycynie jest stanowczo zbyt wysoka. Podstawowym argumentem przemawiającym przeciwko wykorzystywaniu ludzkich zarodków do uzyskiwania komórek macierzystych jest wspomniane już niezbywalne prawo do życia każdej ludzkiej istoty. Od momentu poczęcia mamy do czynienia z indywidualnym ludzkim organizmem - ludzką istotą w pierwszej fazie jej rozwoju. Brak jest wystarczających racji, by tę tezę odrzucić. Nawet jednak ewentualne wątpliwości co do statusu ludzkiego embrionu winny być rozstrzygane na jego korzyść, zgodnie z fundamentalną zasadą prawną "in dubio pro reo". Dlatego katolickie uczelnie i wydziały kościelne w Polsce raz jeszcze potwierdzają, że każda ludzka istota ma pełne prawo do życia i ochrony, od poczęcia do naturalnej śmierci, Należy z mocą podkreślić, że Kościół dopominając się o szacunek dla ludzkiego życia od momentu poczęcia, nie powołuje się wyłącznie na normę o charakterze religijnym (teologicznym), lecz także - a w tym wypadku przede wszystkim - na powszechnie uznane, niezbywalne prawo każdego człowieka do życia. Możliwość opracowania terapii ratujących ludzkie życie nie może przesłonić faktu, że zgoda na wykorzystywanie zarodków do badań oznacza zgodę na leczenie jednych za cenę śmierci drugich. Tak zwane "klonowanie terapeutyczne" nie służy bowiem leczeniu embrionu, lecz polega na instrumentalnym jego wykorzystaniu dla leczenia innych. Na uwagę zasługuje fakt, że prowadzenie takich badań sprzeciwia się obowiązującej aktualnie w Polsce ustawie o ochronie ludzkiego życia od momentu poczęcia do naturalnej śmierci, co potwierdza m.in. Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 27 maja 1997 r. (K.26/96 ogłoszonym 28 maja 1997r.). Sprzeciw wobec prowadzenia badań nad technikami klonacyjnymi pociąga za sobą sprzeciw wobec udziału w ich finansowaniu, tym bardziej, że są to badania bardzo kosztowne. Współfinansowanie takich badań oznaczałoby formalny i materialny współudział w działaniach moralnie niegodziwych. Już 25 sierpnia 2000 roku Papieska Akademia "Pro vita" w specjalnie wydanej "Deklaracji w sprawie produkcji oraz naukowego i terapeutycznego wykorzystania ludzkich embrionalnych komórek macierzystych" podkreśla z naciskiem, iż nie jest możliwe zaakceptowanie procesu klonowania istot ludzkich dla żadnych celów. Podobny sprzeciw Deklaracja wyraża zarówno wobec współudziału w procesie klonowania (także poprzez zaangażowanie środków finansowych), jak też wobec wykorzystania komórek już pozyskanych przez innych. Więcej na następnej stronie

Zgoda na prowadzenie i finansowanie badań na ludzkich zarodkach, związanych z ich niszczeniem, byłaby ostatecznie zgodą na zabijanie ludzkich istot. Żadne korzyści, łącznie z czysto merkantylnymi, odwołującymi się do możliwości korzystania przez polskich naukowców z wyników badań prowadzonych w międzynarodowej kooperacji, nie są w stanie usprawiedliwić faktu, że akceptując te badania, godzilibyśmy się na poświęcanie życia jednych dla ratowania drugich. 4. Wskazanie pożądanego kierunku badań Wyrażony tutaj sprzeciw wobec wykorzystywania ludzkich zarodków do celów badawczych nie oznacza odrzucenia wszelkich badań nad ludzkimi komórkami macierzystymi. Istnieją bowiem szanse, że wymienione wyżej cele terapeutyczne uda się zrealizować prowadząc badania nad komórkami macierzystymi uzyskanymi z tkanek dorosłych osób, np. krwi i układu nerwowego. Ponieważ stwierdzono, że komórki te mają mniejsze możliwości różnicowania się (są jedynie multipotentne, a nie totipotentne, jak komórki macierzyste uzyskane z zarodków), naukowcy skoncentrowali swoje badania na wykorzystywaniu zarodków. Jeśli jednak istnieje szansa osiągnięcia podobnych celów przy wykorzystaniu komórek macierzystych tkanek, wydaje się rzeczą słuszną dalsze rozwijanie badań w tym właśnie kierunku. W badania te Polska nie tylko może, ale i powinna, zaangażować swe siły naukowe i środki finansowe w możliwie największym stopniu. 5. Konkluzja Celem postępu naukowego jest działanie w służbie człowieka, a nie jego kosztem. Katolickie ośrodki akademickie, wyrażają stanowczy sprzeciw wobec prowadzenia i finansowania badań nad embrionalnymi komórkami macierzystymi Jednocześnie opowiadają się za rozwojem tych kierunków badań naukowych, które nie naruszają godności osoby ludzkiej i jej fundamentalnego prawa do życia. Ks. Prof. Roman Bartnicki, UKSW Ks. Prof. Wojciech Bołoz, UKSW S. Prof. Barbara Chyrowicz, KUL Ks. Prof. Tadeusz Dola, UO Ks. Prof. Krzysztof Góźdź, KUL Ks. Prof. Jan Miazek, PWT Warszawa Ks. Dr Dariusz Kaliński, PWT Warszawa Ks. Dr Piotr Kieniewicz, KUL O. Prof. Zdzisław Kijas OFMCap, PAT Ks. Dr Tomasz Kraj, PAT Ks. Prof. Janusz Nagórny, KUL Bp Prof. Edward Ozorowski, UwB Ks. Dr hab. Tadeusz Reroń, PWT Wrocław Dr Tomasz Sieniow, KUL Ks. Dr Adam Sikora, UAM Ks. Dr hab. Adam Skreczko, UKSW Ks. Prof. Andrzej Szostek, KUL Ks. Prof. Stanisław Urbański, UKSW Ks. Dr Zbigniew Wanat, UMK