Audiencja środowa: Odniesienie do Boga

KAI

publikacja 15.09.2005 05:54

"Nie można budować życia społecznego bez odniesienia do transcendentnego Boga, którego obecność reprezentują widzialne znaki - powiedział Benedykt XVI podczas audiencji generalnej, 14 września w Watykanie.

Papież rozważał dzisiaj pierwszą część Psalmu 132 (131): "Na poświęcenie świątyni". Na placu św. Piotra zgromadziło się 20 tys. pielgrzymów z całego świata, w tym 2 tys. z Polski. Przed audiencją Benedykt XVI entuzjastycznie witany przejechał odkrytym samochodem pomiędzy sektorami. Papieżowi towarzyszył ks. prałat Mieczysław Mokrzycki, osobisty sekretarz Ojca Świętego. Streszczenie katechezy w języku polskim odczytał ks. prałat Paweł Ptasznik z sekretariatu stanu Stolicy Apostolskiej. "Dzisiejsza katecheza jest poświęcona pierwszym dziesięciu wierszom Psalmu 132. Ich centrum stanowi uroczysta przysięga Dawida, że nie wejdzie do swego królewskiego pałacu i nie zazna spoczynku, dopóki nie znajdzie godnego zamieszkania dla Arki Pana. Ta obietnica wyraża przekonanie, że nie można budować życia społecznego bez odniesienia do transcendentnego Boga, którego obecność reprezentują widzialne znaki: Arka i Świątynia. Następne wersy są wyrazem wiary, że Bóg towarzyszy człowiekowi na drogach historii. Ten fragment Psalmu zamyka modlitwa: Przez wzgląd na Dawida, Twojego sługę, nie odtrącaj oblicza swego pomazańca. Jest to wezwanie, które proroczo odnosi się do Chrystusa, gdyż On jest zapowiedzianym Pomazańcem, czyli Mesjaszem, w którym Bóg upodobał sobie" - brzmiało streszczenie katechezy. Po oczytaniu katechezy Papież pozdrowił m. in. pielgrzymów języka francuskiego, angielskiego, niemieckiego, hiszpańskiego, portugalskiego, polskiego i włoskiego. Zwracając się do pielgrzymów z Polski Papież powiedział: "Witam wszystkich Polaków! Dziś, w święto Podwyższenia Krzyża Świętego, wspominamy zbawczą ofiarę Chrystusa która przez wieki uobecnia się w Eucharystii. Niech przeżywanie tych tajemnic umacnia nas w wierze, nadziei i miłości. Z serca wam błogosławię. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus!" Wśród zgromadzonych na placu św. Piotra Polaków byli m. in. pielgrzymi z Wrocławia, Śremu, Łodzi, Krakowa, Poznania i Warszawy. Pozdrawiając pielgrzymów z Włoch Papież podziękował piekarzom pizzy z Salerno koło Neapolu za specjalny piec do produkcji tego przysmaku. Trafił on do jednej z rzymskich stołówek dla bezdomnych prowadzonych przez Kościół. Piekarze z Salerno poprosili też Papieża o modlitwę i błogosławieństwo dla wszystkich przedstawicieli tego zawodu. Na zakończenie pielgrzymi odmówili modlitwę "Ojcze nasz" i Papież udzielił wszystkim apostolskiego błogosławieństwa. Publikujemy cały tekst przemówienia Benedykta XVI: 1. Wysłuchaliśmy pierwszej części Psalmu 132 (131), będącej hymnem, który w Liturgii Nieszporów występuje w dwóch różnych momentach. Wielu uczonych uważa, że pieśń ta rozbrzmiewała podczas uroczystego przeniesienia Arki Pańskiej, znaku obecności Boga pośród ludu Izraela, do Jerozolimy, nowej stolicy wybranej przez Dawida. W opowiadaniu na temat tego wydarzenia, jak opisuje je Biblia, czytamy, że król Dawid "tańczył z całym zapałem w obecności Pana, a ubrany był w lniany efod. Dawid wraz z całym domem izraelskim prowadził Arkę Pańską wśród radosnych okrzyków i grania na rogach" (2 Sm 6, 14-15). Inni uczeni wiążą natomiast Psalm 132 (131) z uroczystym wspomnieniem tego pradawnego wydarzenia, po ustanowieniu kultu w sanktuarium Syjonu właśnie z woli Dawida.

2. Hymn nasz zdaje się zakładać wymiar liturgiczny: najprawdopodobniej wykonywano go podczas procesji w obecności kapłanów i wiernych oraz z udziałem chóru. Idąc za Liturgią Nieszporów zatrzymamy się nad pierwszymi dziesięcioma wierszami Psalmu, które przed chwilą usłyszeliśmy. W sercu tego fragmentu znajduje się uroczysta przysięga złożona przez Dawida. Napisane jest bowiem, że - mając za sobą ostry konflikt ze swym poprzednikiem, królem Saulem - "złożył przysięgę przed Panem, związał się ślubem przed Mocnym Jakuba" (Ps 132 [131], 2). Treść tego uroczystego zobowiązania, wyrażona w wierszach 3-5, jest oczywista: władca nie postawi nogi w pałacu królewskim w Jerozolimie, nie zazna spoczynku, jeżeli najpierw nie znajdzie mieszkania dla Arki Pańskiej. W samym więc centrum życia społecznego musi być obecność, która przywołuje tajemnicę Boga nadprzyrodzonego. Bóg i człowiek idą razem przez historię, a świątynia ma za zadanie wyrażenie w sposób widzialny tej jedności. 3. W tym miejscu, po słowach Dawida, dochodzi do głosu, być może w słowach chóru liturgicznego, pamięć o przeszłości. Przywołuje się bowiem odnalezienie arki na polach Jaaru w regionie Efrata (por. w. 6): przebywała tam długi czas po tym, gdy Filistyni zwrócili ją Izraelowi, który utracił ją w czasie bitwy (por. 1 Sm 7, 1; 2 Sm 6, 2.11). Dlatego z prowincji sprowadzono ją do przyszłego świętego miasta i nasz fragment kończy uroczysty obrzęd, z udziałem - z jednej strony - adorującego ludu (por. Ps 132 [131], 7.9), czyli zgromadzenia liturgicznego i z drugiej - Pana, który znów jest obecny i działa w znaku arki umieszczonej na Syjonie (por. w. 8). Serce liturgii znajduje się na tym skrzyżowaniu między kapłanami i wiernymi z jednej strony a Panem ze swą mocą z drugiej. 4. Przypieczętowaniem pierwszej części Psalmu 132 (131) jest modlitewna aklamacja pod adresem królów następców Dawida: "Przez wzgląd na sługę Twojego, Dawida, nie odtrącaj oblicza Twego pomazańca!" (w. 10). W prośbie tej, początkowo mającej na celu wybłaganie wsparcia dla żydowskiego władcy pośród prób życia, łatwo wyczuć wymiar mesjanistyczny. Termin "pomazaniec" oznacza bowiem przekład żydowskiego słowa "Mesjasz": wzrok modlącego się wybiega tym samym poza wydarzenia królestwa Judy i biegnie ku wielkiemu oczekiwaniu doskonałego "pomazańca", Mesjasza, który zawsze będzie miły Bogu, przez Niego umiłowany i błogosławiony. 5. Ta interpretacja mesjanistyczna przeważać będzie w odczytaniu chrześcijańskim i obejmie cały Psalm. Znamienne jest na przykład odniesienie, jakie Hezychiusz z Jerozolimy, kapłan z pierwszej połowy V wieku, uczyni z wiersza 8 do wcielenia Chrystusa. W swym Drugim Kazaniu na temat Bogarodzicy tak zwraca się on do Maryi Panny: "O Tobie i o Tym, który z Ciebie się narodził, Dawid nie przestaje śpiewać przy akompaniamencie cytry: «Wyrusz, o Panie, na miejsce Twego odpocznienia, Ty i Twoja arka pełna chwały!» (Ps 132 [131], 8)". Kim jest "Twoja arka pełna chwały"? Hezychiusz odpowiada: "Oczywiście Dziewica, Matka Boża. Ponieważ, jeżeli ty jesteś perłą, Ona słusznie jest arką; jeśli ty jesteś słońcem, koniecznie niebem nazwana zostanie Dziewica; a jeśli ty jesteś Kwiatem nieskalanym, wówczas Dziewica będzie rośliną wolną od zepsucia, rajem nieśmiertelności" (Testi mariani del primo millennio, I, Roma 1988, str. 532-533).