Białystok: Prawosławni przeżywają Wielki Tydzień

KAI/J

publikacja 20.04.2006 10:28

Wierni prawosławni przeżywają ostatnie dni Wielkiego Tygodnia. Obowiązuje ich surowy post. Nabożeństwa w białostockiej katedrze św. Mikołaja będzie celebrował biskup białostocko-gdański Jakub. Bractwo Cerkiewne św. Mikołaja zaprosiło osoby samotne na wspólne śniadanie wielkanocne. Wielkanoc dla prawosławnych rozpocznie się 23 kwietnia.

Podczas nabożeństw tego tygodnia wspomina się ostatnie dni ziemskiego życia Chrystusa: mękę, śmierć i zmartwychwstanie. We wszystkie te dni Wielkiego Tygodnia odprawiana jest św. Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów, poprzedzona jutrznią (podczas tej Liturgii nie ma przemiany darów, a Komunia św. udzielana jest z darów przemienionych w poprzedzającą te dni niedzielę). Wielki Czwartek to u prawosławnych wspomnienie nauki Zbawiciela o chrześcijańskiej skromności i pokorze. Ważną częścią Liturgii tego dnia jest obrzęd obmycia nóg. Jest to dzień wspomnienia Ostatniej (u prawosławnych zwanej Tajemną) Wieczerzy i ustanowienia Eucharystii. Jednocześnie w tym dniu przygotowuje się święte Dary dla chorych. Jest to jednak dzień smutku. Judasz opuszcza wieczerzę, by wydać Zbawiciela. W tym dniu jest celebrowana Liturgia Św. Bazylego Wielkiego w ciemnofioletowych (a nie w czarnych) szatach liturgicznych, Wielki Czwartek jest bowiem świętem tajemnicy Ciała i Krwi Pańskiej. W czasie liturgii biskupi konsekrują święty olej (myrro). Ze względu na święto obowiązuje post w ograniczonym zakresie. Wieczorem odprawia się Jutrznię (Utrenia) Wielkiego Piątku. Czyta się 12 fragmentów Ewangelii opisujących wydarzenia od Wieczerzy Pańskiej do pogrzebu Jezusa. Wszyscy trzymają w dłoniach zapalone gromnice. Wierni wracają do domów, niosąc w rękach płonące świece, od których zapalą lampki przed ikonami w domach. Nastaje dzień wspominania Ukrzyżowania Pańskiego, który Kościół prawosławny spędza na surowym poście. W katedrze białostockiej w Wielki Czwartek biskup Jakub odprawi o godz. 9 Liturgię św. Bazylego Wielkiego, a o godz. 17 Jutrznię z czytaniem dwunastu Ewangelii. (W warszawskiej katedrze św. Marii Magdaleny obrzędowi obmycia nóg będzie przewodniczyć metropolita Warszawy i całej Polski Sawa.) W Wielki Piątek, podobnie jak w Kościele katolickim, w cerkwiach nie odprawia się Świętej Liturgii. Jest to dzień, w którym Bóg składa w ofierze samego siebie. W tym dniu wierni zachowują post ścisły, powinni powstrzymać się od posiłków przez cały dzień. Po południu odprawia się Nieszpory (Wieczernię), poświęcone śmierci Jezusa na krzyżu. W cerkwiach nie buduje się Grobu Pańskiego, jest natomiast płaszczanica - symboliczny całun, którym był okryty Chrystus w grobie. Widnieje zwykle na nim wizerunek Jezusa leżącego w grobie. Płaszczanicę uroczyście przenosi się do środkowej części świątyni i umieszcza na specjalnie przygotowanym stole symbolizującym grób. Nabożeństwo kończy uroczysty pokłon i ucałowanie całunu przez kapłanów i wiernych. Zwykle w Wielki Piątek wieczorem odprawiana jest też Jutrznia wielkosobotnia, w czasie której odbywa się uroczysta procesja z płaszczanicą. Symbolizuje ona złożenie Chrystusa w grobie.

W białostockiej katedrze biskup Jakub odprawi o godz. 14 Wieczernię i "wynos płaszczanicy", a o godz. 18 Jutrznię oraz "Czyn pogrebienija i krestnyj chod" (Obrzęd pogrzebu i procesja). Wielka Sobota, to dzień oczekiwania na zmartwychwstanie Chrystusa. Ciało Zbawiciela składa się w symbolicznym grobie. Wierni wspominają Jego zstąpienie do otchłani w celu zwiastowania zbawienia zmarłym praojcom. Celebrowana jest Liturgia św. Bazylego Wielkiego. W tym dniu, zgodnie z tradycją, święci się pokarmy i odwiedza groby zmarłych. W czasie liturgii najpierw odczytuje się 15 fragmentów ze Starego Testamentu zapowiadających ukrzyżowanie i zmartwychwstanie Chrystusa, a następnie tuż przed Ewangelią kapłani zmieniają szaty liturgiczne z ciemnych na białe. Zmienia się również nakrycia na "prestole", "żertwienniku" i "anałojach" - miejscach przy których sprawowana jest w cerkwi Liturgia. Ewangelia opowiada o Zmartwychwstaniu. Po Liturgii kapłan święci chleb i wino, a także jaja i mięso. Obrzęd ten symbolizuje posiłek, jaki w starożytności spożywali chrześcijanie, czuwający całą noc w oczekiwaniu na święto Zmartwychwstania. 22 kwietnia o godz. 9 Liturgii św. Bazylego Wielkiego będzie przewodniczył w katedrze św. Mikołaja biskup Jakub. On też odprawi o godz. 23.30 "Połunosznicę", a o 24 "Zautrenię Paschalną" i św. Liturgię. W dniu Zmartwychwstania odprawiana jest w cerkwiach Liturgia św. Jana Chryzostoma (Złotoustego). W katedrze św. Mikołaja biskup Jakub rozpocznie ją 23 kwietnia o godz. 14. W Wielkim Tygodniu prawosławnych obowiązuje surowy post. Przez pierwsze trzy dni można spożywać tylko jeden posiłek dziennie i wtedy przestrzega się kserofagii (dosłownie: "suche jedzenie"). Spożywa się tylko warzywa gotowane na wodzie z solą oraz owoce, orzechy, chleb i miód. Można jeść margarynę roślinną i olej roślinny, ale nie olej z oliwek. Niektórzy jednak próbują w tych dniach przestrzegać absolutnego postu. W Wielki Czwartek spożywa się tylko jeden posiłek, z winem i olejem (tzn. olejem z oliwek). W Wielki Piątek ci, którzy mają siłę, na wzór praktyki wczesnego Kościoła zachowują absolutny post. Kto nie czuje się na siłach, może jeść chleb z odrobiną wody, herbaty lub soku owocowego, ale dopiero po zachodzie słońca, a przynajmniej po pokłonieniu się Płaszczanicy w czasie Wieczerni. W Wielką Sobotę w zasadzie nie ma posiłku, gdyż - według starożytnej praktyki - po zakończeniu Liturgii św. Bazylego wierni pozostawali w cerkwi na czytanie Dziejów Apostolskich i dla pokrzepienia dawano im odrobinę chleba, suszonych owoców i szklankę wina. Jeśli - jak jest w zwyczaju obecnie - wracają na posiłek do domu, mogą użyć wina, ale nie oleju, albowiem w tą jedną sobotę, jedyną spośród wszystkich sobót roku, olej z oliwek nie jest dozwolony. Śniadanie wielkanocne dla osób samotnych organizują 23 kwietnia w święto Zmartwychwstania działające przy białostockiej katedrze Bractwo św. Mikołaja i Prawosławny Ośrodek Miłosierdzia Diecezji Białostocko-Gdańskiej. Odbędzie się ono o godz. 12.00 w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku. Zaproszeni są ci wszyscy, którzy zrządzeniem losu lub w wyniku trudnej sytuacji rodzinnej nie mają z kim spędzić radosnych, paschalnych chwil.