Niezłomność kościoła w aktach bezpieki

Gazeta Wyborcza/Nasz Dziennik/a.

publikacja 19.09.2007 05:50

- Heroizmu w Kościele w czasach PRL było dużo więcej niż słabości - mówił abp Kazimierz Nycz, metropolita warszawski, na prezentacji książki o biskupach, którzy nie dali się złamać bezpiece - napisała Gazeta Wyborcza. Prezentację książki omówił też Nasz Dziennik.

W Gazecie Wyborczej czytamy: "Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów polskich" to przeciwwaga dla wielu publikacji o agentach w Kościele. Pokazuje sylwetki czterech biskupów: kard. Henryka Gulbinowicza, metropolity wrocławskiego w latach 1976-2004, abp. Ignacego Tokarczuka, emerytowanego metropolity przemyskiego, który w PRL wsławił się walką o prawa człowieka, i nieżyjących już: katowickiego bp. Juliusza Bieńka i bp. Jana Pietraszki, wybitnego krakowskiego kaznodziei - w 1994 r. rozpoczął się jego proces beatyfikacyjny. Wszyscy hierarchowie przez kilkanaście lat byli inwigilowani, podsłuchiwani i śledzeni przez bezpiekę. - Paradoksalnie, archiwa SB mogą dostarczać informacji o ludzkiej niezłomności. Ci biskupi nigdy nie pozostawiali bezpiece złudzeń - stwierdził Janusz Kurtyka, prezes IPN. Obecny wczoraj na spotkaniu w siedzibie Episkopatu kard. Gulbinowicz wspominał: - Mój tato mówił mi: żyj tak, żeby nikt cię nie przeklinał, nikt przez ciebie nie płakał. Do dziś trzymam się tych zasad. I wywołał poruszenie wyznaniem: - W dniu śmierci Stalina spotkałem sprzątaczkę, która spytała mnie: Czy ktoś się za jego duszę pomodli? To było dla mnie jak uderzenie piorunem. Odparłem: Dziś za niego odprawię mszę. I była to chyba pierwsza msza za Stalina. Jezuickie WAM po raz kolejny zdecydowało się na współpracę z Instytutem Pamięci Narodowej. Kilka miesięcy temu wspólnie wydali książkę o krakowskich księżach w PRL uwikłanych we współpracę z bezpieką "Kościół katolicki w czasach dyktatury komunistycznej". Jej opublikowanie zainspirował kard. Stanisław Dziwisz, żeby oczyścić atmosferę w krakowskim Kościele. Jednym z recenzentów prezentowanego wczoraj tomu jest ks. prof. Jan Szczepaniak, historyk z PAT. Kieruje on pracami badawczymi z polecenia kard. Dziwisza. W ponad 800-stronicowym zbiorze dokumentów z archiwum dawnej SB są charakterystyki, notatki służbowe na podstawie doniesień agentów. W książce zamieszczono także zdjęcia i dane osobowe funkcjonariuszy SB. To pierwsza publikacja z serii "Niezłomni", która będzie prezentować portrety ludzi Kościoła, zarówno duchownych, jak i świeckich. Natomiast Nasz Dziennik napisał: "Niezłomni. Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów" - tak brzmi tytuł książki, będącej pierwszym tomem serii wydawniczej "Niezłomni". Prezentacji publikacji dokonano wczoraj w siedzibie Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie.

W ramach serii wydawniczej "Niezłomni" Instytut Pamięci Narodowej będzie prezentował sylwetki duchownych i świeckich, którzy w sposób zdecydowany opierali się działaniom komunistycznej dyktatury. W publikacji inaugurującej serię zaprezentowano sylwetki: ks. kard. Henryka Gulbinowicza - byłego metropolity wrocławskiego, ks. abp. Ignacego Tokarczuka - byłego metropolity przemyskiego, oraz dwóch nieżyjących już kapłanów: ks. Juliusza Bieńka - biskupa pomocniczego diecezji katowickiej, a także ks. Jana Pietraszki - biskupa pomocniczego archidiecezji krakowskiej. Wszyscy czterej duchowni w latach panowania komunizmu znajdowali się "na celowniku" Służb Bezpieczeństwa PRL. Niemal nieustannie byli inwigilowani i podsłuchiwani, śledzeni i represjonowani. Nigdy jednak komunistycznym służbom nie udało się ich złamać. We wczorajszym spotkaniu wziął udział jeden z bohaterów wspomnianej książki - ks. kard. Henryk Gulbinowicz. Obok byłego metropolity wrocławskiego w spotkaniu uczestniczyli m.in.: ks. kard. Józef Glemp - Prymas Polski, ks. abp Kazimierz Nycz - metropolita warszawski, ks. abp Sławoj Leszek Głódź - ordynariusz warszawsko-praski, ks. bp Stanisław Budzik - sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski. W spotkaniu wzięli udział również marszałek Sejmu Ludwik Dorn oraz minister spraw zagranicznych Anna Fotyga. Prezentacji nowej serii wydawniczej dokonali dr hab. Janusz Kurtyka - prezes Instytutu Pamięci Narodowej, oraz ks. dr hab. Henryk Pietras SJ - dyrektor Wydawnictwa Apostolstwa Modlitwy, w którym wydana została książka. Podczas spotkania swoim wzruszającym świadectwem z czasów reżimu komunistycznego podzielił się ks. kard. Henryk Gulbinowicz. Z powodu choroby nie przybył na nie ks. abp Ignacy Tokarczuk, stąd też jego postać - tak samo jak sylwetkę ks. bp. Juliusza Bieńka - nakreślili uczestnikom spotkania redaktorzy serii wydawniczej "Niezłomni". Postać ks. bp. Jana Pietraszki przedstawił w skrócie ks. abp Kazimierz Nycz. Przy okazji tej prezentacji metropolita warszawski zwrócił uwagę, że przy kreśleniu postawy konkretnych osób w tym kontekście bardzo istotną rzeczą jest uzupełnianie źródeł znajdujących się w materiałach SB o inne źródła, tak aby - jak podkreślił - "obraz nie był jednostronny". Zaprezentowana wczoraj publikacja przedstawia działania aparatu bezpieczeństwa PRL wobec wspomnianych biskupów. Każda z czterech części książki poświęcona jest innej postaci i stanowi odrębną całość. W każdej obok biografii omówione zostały różnego rodzaju działania operacyjne funkcjonariuszy SB rozpracowujących wspomnianych duchownych. Publikacja zawiera też dotyczące tych osób dokumenty SB ułożone w porządku chronologicznym, a także ich rozbudowane omówienie. Zamieszczono również - w miarę możliwości rozszyfrowania - personalia agentów donoszących na bohaterów publikacji.