Powołania kapłańskie w Europie środkowej i wschodniej

KAI/J

publikacja 12.04.2008 17:01

W najbliższą niedzielę 13 kwietnia Kościół obchodzi Światowy Dzień Modlitw o Powołania. W Europie najwyższy wskaźnik powołań kapłańskich i zakonnych obserwujemy w Polsce i na Ukrainie.

Polska Choć Kościół w Polsce przeżywa obecnie pewien spadek powołań, to nasz kraj ma wciąż najwyższą liczbę powołań kapłańskich w Europie. Szczyt zanotowano w 1987 r., kiedy to do kapłaństwa przygotowywało się ponad 9 tys. młodych ludzi. W ciągu ostatniego roku ilość osób przygotowujących się do kapłaństwa w Polsce spadła o 10 proc., a liczba kleryków na pierwszym roku studiów w seminariach diecezjalnych o 25 proc. Według statystyk Krajowego Duszpasterstwa Powołań w oparciu o dane z października 2007 (dotyczące alumnów diecezjalnych) w seminariach diecezjalnych w Polsce studiuje 4257 kleryków, najwięcej w diecezji tarnowskiej – 227. Na pierwszy rok zgłosiło się 786 kandydatów do kapłaństwa. W ubiegłym roku było to 1029 osób, a w roku 2005 – 1145. W seminariach zakonnych, według danych z połowy listopada 2007 r. studiuje 1768 kleryków, najwięcej salezjanów – w liczbie 153. Na drugim miejscu plasują się franciszkanie konwentualni (138), a na kolejnych – jezuici (116), pallotyni (110) kapucyni (100) i dominikanie (92). Jeśli chodzi o kandydatów do zgromadzeń zakonnych – w ostatnim roku najwięcej chętnych zgłosiło się do franciszkanów – 36, do franciszkanów konwentualnych – 34, a do kapucynów – 25. 28 chętnych zgłosiło się tez do pallotynów, a 25 – do dominikanów. W sumie na pierwszym roku studiuje 292 alumnów zakonnych. W ubiegłym roku było ich 351. Według danych z 1 stycznia 2008 r. sióstr zakonnych profesek jest w Polsce 22 087, w tym 20 698 w zgromadzeniach czynnych, a 1389 – w klauzurowych. Do postulatu w tym roku przyjętych zostało 410 sióstr ( w ubiegłym roku – 517). 354 osoby to postulantki w zgromadzeniach czynnych ( w ubiegłym roku było ich 471), a 56 – w klauzurowych ( w ubiegłym roku 46). Godna uwagi i szerszej analizy jest w Polsce struktura powołań. O ile przed 20 laty 80 proc. powołań pochodziło z tradycyjnych rodzin wiejskich, to dziś 80 proc. powołań kapłańskich pochodzi z miast i to przede wszystkim z nowych ruchów i wspólnot apostolskich. Istotnym środowiskiem kształtującym powołania jest również posluga ministrantów. Ukraina Kościołem o wysokim poziomie powołań kapłańskich jest Ukraiński Kościół Greckokatolicki. W ramach Kościoła greckokatolickiego i łacińskiego jest tam kształconych ok. 1100 kandydatów do kapłaństwa. Liczba ta od kilkunastu lat ma charakter trwały i nie wykazuje tendencji zniżkowych. Jest to bardzo wysoki odsetek w stosunku do ilości wiernych. Kościół greckokatolicki ma obecnie 1872 kapłanów oraz 1168 zakonników. Kościół łaciński 431 księży oraz 309 zakonników. Rumunia Wysoki poziom powołań obserwujemy w Rumunii. Rumuńskiemu Kościołowi prawosławnemu nie brakuje powołań. W 37 niższych seminariach duchowych kształci się 7 tysięcy studentów, którzy mogą następnie kontynuować naukę na jednym z 12 wydziałów teologii będących częścią państwowego systemu edukacyjnego. Jeśli chodzi o Kościół katolicki, to dysponuje on 3 seminariami, w których kształci się ok. 700 kleryków. Słowacja Krajem o istotnej wciąż ilości powołań jest Słowacja. W latach 1950-90 na Słowacji działało tylko jedno seminarium - w Bratysławie, które przyjmowało rocznie po dwóch kandydatów z każdej z 6 diecezji. Zdecydowana większość pracujących obecnie w tym kraju księży przyjęła święcenia po 1990 roku. Słowackie duchowieństwo jest prawdopodobnie najmłodsze w Europie. W greckokatolickiej eparchii preszowskiej średni wiek księży wynosi zaledwie 38 lat. Jest to efekt wielkiego boomu powołań, jaki nastąpił bezpośrednio po uzyskaniu niepodległości. Od kilku lat na Słowacji daje się jednak zauważyć spadek powołań. W ciągu pięciu lat 199 – 2004 liczba kleryków spadła z 974 do 636. Czechy Wysoka, w stosunku do liczny wiernych, jest ilość powołań kapłańskich w Czechach. W 1999 r. Studiowało tam 359 kleryków a 2004 r. Ich liczba spadła do 214. Zdecydowana większość tych powołań pochodzi ze środowiska nowych ruchów apostolskich. Białoruś Na Białorusi sytuacja wydaje się dość stabilna. W 2 seminariach diecezjalnych studiuje tam 182 kleryków. Przed 5 laty było ich tylko o kilkunastu więcej. Litwa Na Litwie bezpośrednio po uzyskaniu niepodległości nastąpił swego rodzaju boom powołaniowy, kiedy do seminariów wstąpiło 219 kleryków (1990 r.). Ich liczba wzrastał przez pierwsze dziesięciolecie niepodległości, a ok. r. 2000 zaczęła stopniowo spadać, po kilka mniej w każdym roku. W 2004 r. było ich 190. Ogólna liczba duchownych na Litwie wynosi niecałe 700 księży. Jest to tyle samo, co w chwili uzyskania niepodległości. Zdaniem miejscowego Episkopatu jest to dowód kryzysu, gdyż potrzeby personalne Kościoła są znacznie większe. Najwięcej powołań ma seminarium duchowne w Telszach. Jest to teren przemysłowy, gdzie jest wiele powołań. W Wilnie seminarium zostało otwarte ponownie w 1993 roku i od tego czasu wypuściło ono 300 księży. W Kownie sytuacja jest stabilna, z niewielką tendencją zniżkową. W Wyłkowyskach z kolei, gdzie nowe seminarium zostało otwarte w 2000 roku, stoi ono przed groźbą zamknięcia z powodu braku powołań. Przy okazji warto wspomnieć o dość ciekawym eksperymencie, który zastosował metropolita wileński kard. Backis. Znaczną część formacji intelektualnej i duchowej w seminarium wileńskim powierzył kapłanom i braciom ze Wspólnoty Świętego Jana, będącej nowym, bardzo aktywnym zakonem, jaki w ostatnich latach narodził się we Francji. Węgry Na Węgrzech poziom powołań spada najszybciej na całym terenie Europy środkowowschodniej. Jeśli chodzi o Kościół katolicki, to liczba kleryków spadła w latach 1999 – 2004 z 547 do 309. Skutkuje to gwałtownym wzrostem przeciętnej wieku duchowieństwa, która przekroczyła 60 lat. Coraz więcej parafii nie ma tam kapłana, a ci, którzy pełnią posługę na wsi doświadczają olbrzymiej samotności. W ubiegłym roku węgierski episkopat podjął decyzję o tworzeniu tzw. Wspólnot Duszpasterskich, złożonych z kilku kapłanów mieszkających w jednym miejscu, którzy pełniliby służbę na terenie jakiegoś regionu. Generalnie rzecz biorąc w Europie środkowowschodniej pod względem tendencji powołaniowych, można wyróżnić dwa regiony: Polska, Ukraina, Rumunia i Białoruś gdzie sytuacja ma charakter stabilny, pomimo głębokiego niżu demograficznego i wysokiego poziomu emigracji młodych. Drugi region to Litwa, Słowacja, Węgry i Czechy, gdzie mamy do czynienia z systematycznym spadkiem. Jednak wszędzie – poza Węgrami - Kościoły lokalne są w stanie w oparciu o istniejące powołania odtwarzać swe struktury. Jeśli porównamy proporcję nowo wyświęcanych kapłanów do tych, którzy umierają, to we wszystkich krajach regionu (poza Czechami, Niemcami wschodnimi i Wegrami) jest ona dodatnia. Najwyższa na Białorusi – 6. 40, dalej plasuje się Ukraina – 3, 06; następnie Słowacja – 2, 97; później Rumunia – 2, 92; Litwa – 1, 25; Polska – 1, 15. (dane za rok 2004)