Po co tukanom takie duże dzioby?

PAP |

publikacja 24.07.2009 12:04

Imponujący rozmiar dziobu tukana stanowiącego ok. 1/3 długości całego ptasiego ciała, nie jest atrybutem seksualnej atrakcyjności, nie ma niczego wspólnego ze zdobywaniem pożywienia, ani odstraszeniem innego ptactwa, lecz jest... systemem chłodzenia.

Po co tukanom takie duże dzioby? rougenair/www.flickr.com (cc)

Taką teorią tłumaczącą ten zagadkowy produkt ewolucji wysunęli naukowcy brazylijscy i kanadyjscy w tygodniku "Science".

Według nich dziób, osiągający u dorosłego osobnika długość ok. 20 cm., służy tukanom zamieszkującym tropikalne strefy klimatyczne Ameryki Środkowej i Południowej do szybkiego pozbycia się ciepłoty ciała przed zaśnięciem. W czasie tropikalnej nocy wysoka temperatura ciała nie jest im potrzebna.

Odkrycia dokonał Glenn Tattersall z uniwersytetu Brock w Ontario za pomocą fotograficznego aparatu termicznego, fotografując tukany toco szczycące się największymi dziobami w swoim gatunku. Ich dzioby stanowią około. 40 proc. ich masy ciała.

Zdjęcia wykazują, iż tukany kontrolują ciepłotę ciała regulując dopływ krwi do tej części ciała. Otwierając i zamykając naczynia krwionośne w dziobie, ptaki mogą tym sposobem stracić od 5 do - teoretycznie - 100 proc. ciepła.

O zmierzchu, gdy ptaki układają się do snu, ich dzioby w kilka minut stygną o 10 stopni Celsjusza. Szybkie wyzbywanie się ciepła jest pomocą przy zasypianiu. Tuż przed zapadnięciem w sen ptaki zakrywają dzioby skrzydłami.

"Gdy naczynia krwionośne w dziobie są rozszerzone, ptak może stracić blisko pięć razy więcej ciepła, niż go produkuje" - ocenia Tattersall. Jego zdaniem dziób ma również inne zastosowanie - pozwala tukanom ochłonąć po fizycznym wysiłku latania.

Naukowiec nie wyklucza, iż także inne gatunki ptaków mogą posługiwać się dziobem jako systemem chłodzenia, co tłumaczyłoby, dlaczego ptaki żyjące w chłodnym klimacie na ogół mają mniejsze dzioby niż te, które żyją w cieplejszym.

Innym rozwiązaniem termoregulacyjnym wprowadzonym przez naturę, pełniącym tę samą funkcję co dziób tukana, są uszy słonia i uszy królika.