Jak poinformowała PAP w czwartek rzeczniczka wojewódzkiej konserwator zabytków, Monika Dziekan, granice układu urbanistycznego objętego ochroną konserwatorską przebiegają od północy wzdłuż ulicy Nowy Zjazd, od wschodu wzdłuż ulicy Dobrej, od południa wzdłuż podwórek ulicy Bednarskiej i od zachodu wzdłuż linii dawnych murów miejskich.

Mariensztat był pierwszym wzniesionym po wojnie osiedlem mieszkaniowym; wybudowany został w latach 1948-1955. Architekci Biura Odbudowy Stolicy pod kierunkiem Zygmunta Stępińskiego i Józefa Sigalina przygotowali projekt osiedla dla przodowników pracy - budowniczych Trasy W-Z. Projektanci osiedla próbowali luźno nawiązać do XVIII-wiecznej zabudowy małomiasteczkowej. Niektóre kamieniczki budowano bijąc rekordy szybkości, zaledwie w kilka dni, co odbiło się na kiepskiej jakości murów. Osiedle oddano do użytku 22 lipca 1949 roku, wraz z trasą W-Z.

O Mariensztacie śpiewano piosenki m.in. "Małe mieszkanko na Mariensztacie" czy "Wieczorem na Mariensztacie", osiedle sportretowano też w socrealistycznej komedii muzycznej "Przygoda na Mariensztacie" w reż. Leonarda Buczkowskiego (1954).

Obszar dzisiejszego Mariensztatu już od czasów lokacji Warszawy pełnił ważną funkcję komunikacyjną dla miasta. Od XVII w. aż do wybuchu II wojny światowej był intensywnie zabudowywany. Mieściły się tam hotele, zajazdy oraz obiekty obsługujące ruch na rzece. Na Mariensztacie przed 1939 rokiem stanęły budynki będące dziełami ówczesnych architektów, m.in. Antoniego Corazziego, Szymona Bogumiła Zuga, Alfonsa Kropiwnickiego czy Fryderyka Alberta Lessela. W czasie II wojny światowej zniszczeniu uległa większość zabudowy na terenie dzielnicy.

Mariensztat leży u stóp Zamku Królewskiego; topograficznie przylega - od południa - do Starego Miasta, od którego jest oddzielony nasypem prowadzącym na most Śląsko-Dąbrowski. Od wschodu odseparowany jest od Wisły jedną z głównych arterii Warszawy - Wisłostradą, od południa osiedle wyraźnie oddziela od reszty Powiśla pas zieleni, a na zachodzie granicę stanowi skarpa z ulicą Bednarską, której dolna połowa stoku należy do Mariensztatu.