Biblia Aramejska zbliża do Boga i ludzi

Na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim odbyła się promocja "Wprowadzenia do Biblii Aramejskiej" ks. prof. Mirosława S. Wróbla. To kolejny przełomowy krok dla studiów biblijnych w Polsce i dla polskiego Kościoła.

Od lewej: Małgorzata Nowak-Barcińska, ks. Mirosław S. Wróbel, rabin Michael Schudrich, abp Stanisław Gądecki ks. Rafał Pastwa /Foto Gość

W wydarzeniu uczestniczył abp Stanisław Gądecki, przewodniczący KEP, abp Stanisław Budzik, metropolita lubelski i Wielki Kanclerz KUL, bp Mieczysław Cisło, Michael J. Schudrich, naczelny rabin Polski oraz Krzysztof Żuk, prezydent Lublina, ks. prof. Antoni Dębiński, rektor KUL, ks. Paweł Rytel-Adrianik, rzecznik prasowy KEP oraz środowiska uniwersyteckie i mieszkańcy miasta i liczni goście.

Badania nad targumami mogły się rozwinąć dzięki stosunkowo niedawnemu odkryciu przez prof. Alejandra D. Macha w Bibliotece Watykańskiej kodeksu Neofiti 1. Polski przekład tego kodeksu, zapoczątkowany przez ks. prof. Mirosława S. Wróbla z KUL w 2014 r., wpisuje się na trwałe w rozwój badań targumicznych.

Pod tym względem polska nauka wyprzedza w tym zakresie dokonania zagranicznych ośrodków. To wielki sukces Lublina i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Przyznał to w swoim wystąpieniu również rektor KUL, akcentując, że osiągnięcia naukowe są najlepszą promocją dla uniwersytetu.

Po Biblii Aramejskiej Targum Neofiti 1. Księga Rodzaju i Biblii Aramejskiej Targum Neofiti 1. Księga Wyjścia przyszedł czas na wydanie Wprowadzenie do Biblii Aramejskiej. Tłumacząc taką właśnie kolejność, ks. prof. M. Wróbel przyznał, że to zasługa studentów, którzy sugerowali mu potrzebę powstania takiego tomu.

- Modliłem się, aby był to tekst napisany prostym językiem, ale również by zachować profesjonalny warsztat metodologiczny - mówił podczas promocji.

Wprowadzenie do Biblii Aramejskiej to ważny krok w kierunku promowania wśród czytelników wiedzy o targumach, czyli aramejskich tłumaczeniach hebrajskich ksiąg Starego Testamentu. To również szansa by chrześcijanie lepiej zrozumieli swoją własną tradycję religijną w świetle judaizmu, z którego przecież ona się wywodzi.

Targumy nie są zwykłymi utworami literackimi, lecz najstarszymi komentarzami słowa Bożego, które zaistniały w kontekście liturgii synagogalnej. Targumy stanowią pierwsze ogniwo łączące Pismo z tradycją. Ich celem nie było zastąpienie tekstu oryginalnego Biblii, lecz jego głębsze objaśnienie i przybliżenie. Ich twórcami i odbiorcami byli ludzie wiary, którzy z wielka powagą otwierali się na Boże Objawienie zawarte na kartach ksiąg świętych - pisze we Wprowadzeniu do Biblii Aramejskiej ks. prof. M. Wróbel.

W panelu dyskusyjnym abp Stanisław Gądecki zauważył doniosłość badań nad targumami dla rozwoju nauk biblijnych, ale także dla budowania porozumienia w poszukiwaniu zintegrowanych metod interpretacji. Przywołał również aspekty historyczne związane z tym zjawiskiem.

- 40 lat temu, mając w ręku teksty targumiczne, nigdy nie myślałem, że kiedykolwiek ukażą się w języku polskim. Dziękujemy dziś za to ks. prof. Mirosławowi Wróblowi - mówił przewodniczący KEP.

Rabin Michael Schudrich zauważył, że wszystko co nas zbliża do Boga jest cenne. Zwracał uwagę na znaczenie i doniosłość przekładów ks. Wróbla oraz samego Wprowadzenia do Biblii Aramejskiej. - Targum jest niezwykle istotny w tradycji żydowskiej - akcentował.

Prof. Małgorzata Nowak-Barcińska, dyrektor Instytutu Filologii Polskiej KUL, odniosła się jako językoznawca do warstwy tłumaczeń ks. prof. Wróbla. Podkreśliła, że odbiorca tekstu Biblii Aramejskiej musi zdać się na pośrednictwo tłumacza. A jest to słowo współczesne, jednak biblijne, atrakcyjne dla miłośników pięknego słowa. Zauważyła, że z tekstu tłumaczeń wyłania się Bóg żywy, mimo, że to przekład popularny.

Ks. dr Paweł Rytel-Adrianik odniósł się do mającej być niebawem przetłumaczonej Księgi Psalmów. Zauważył, że psalmy to codzienna, podstawowa modlitwa chrześcijan i Żydów.

Ks. prof. Mirosław Wróbel podkreślał, że przez wiele lat teksty targumiczne leżały odłogiem i nie dawano im większego znaczenia. Odkrycia w Qumran i odkrycia w Bibliotece Watykańskiej Targumu Neofiti 1 - targumu aramejskiego i to w dialekcie galilejskim, dało dopiero szansę na docenienie tych utworów.

- To tłumaczenie jest dziełem wszystkich profesorów, którzy zaszczepili we mnie fascynację językiem aramejskim. Na KUL, na rzymskim Biblicum, czy na École biblique et archéologique w Jerozolimie - powiedział.

- W tych tekstach odkryłem nić porozumienia dwóch światów - chrześcijańskiego i żydowskiego - mówił prof. Wróbel, nawiązując również do wskazań zawartych w deklaracji Nostra aetate.

Wprowadzenie do Biblii Aramejskiej zostało wydane nakładem Wydawnictwa Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium”. Książka została opatrzona słowem wstępnym kard. G. L. Müllera, abp. Stanisława Gądeckiego, rabina prof. Lawrence’a Schiffmana i prof. K. Pilarczyka. Dzieło składa się z kilku rozdziałów.

Najpierw autor wprowadza czytelnika w genezę i rozwój zjawiska targumizmu, analizuje znaczenie języka aramejskiego, użycie targumów w kulcie synagogalnym, dokonuje klasyfikacji i charakterystyki targumów i technik translatorskich targumów.

Przedstawia również teologię targumów, a wreszcie rozdział Targumy a Nowy Testament, niezwykle istotny dla każdego katolika, choć nie tylko Wielkim walorem dzieła jest apendyks w postaci tłumaczenia z aramejskiego modlitw: Ojcze nasz i Zdrowaś Maryjo.

Podczas spotkania promocyjnego na KUL głos zabrał również abp. Stanisław Budzik, prezydent Lublina i dyrektor wydawnictwa „Gaudium”. Spotkanie prowadził prof. S. Żurek.

Seria Biblia Aramejska, której dyrektorem i redaktorem naukowym jest ks. prof. Mirosław S. Wróbel ma docelowo obejmować 30 tomów. Wiadomo już, że kolejny tom przetłumaczy ks. prof. Antoni Tronina. W serii znajdą się wszystkich ksiąg poza Księgą Ezdrasza i Księgą Daniela, które nie powstały w języku hebrajskim.