W kurii diecezjalnej w Tarnowie 28 czerwca odbyła się konferencja prasowa, podczas której zaprezentowano dokument "Ochrona małoletnich w działaniach duszpasterskich diecezji tarnowskiej - normy i zasady", podpisany dzisiaj przez biskupa tarnowskiego Andrzeja Jeża. Konferencję poprowadził ks. Ryszard Nowak, rzecznik prasowy biskupa tarnowskiego. Uczestniczyli w niej kanclerz kurii ks. Robert Kantor - delegat biskupa tarnowskiego ds. wykorzystywania małoletnich przez niektórych duchownych oraz członkowie powołanego w ubiegłym tygodniu przez biskupa zespołu ds. koordynacji działań związanych z przeciwdziałaniem nadużyciom seksualnym względem małoletnich dokonywanych przez niektórych duchownych w diecezji tarnowskiej, tj. ks. Krzysztof Bułat, ks. Tadeusz Michalik i ks. Józef Partyka.

Jak tłumaczył ks. Robert Kantor, skład zespołu ma zostać jeszcze poszerzony o osoby świeckie. Ponadto należy do niego oficjał Sądu Biskupiego w Tarnowie ks. Rafał Wierzchanowski. Biskup powołał także duszpasterzy, którzy mają pomagać ofiarom i ich rodzinom duchowo. To proboszcz parafii katedralnej ks. Adam Nita oraz proboszcz parafii w Wojniczu ks. Jan Gębarowski.

Ks. Robert Kantor zwracał uwagę na fakt przywoływany także przez papieża Franciszka, iż problem nadużyć seksualnych wobec nieletnich jest zjawiskiem tak rozpowszechnionym, że trzeba mówić o jego globalności. Przywołał dane UNICEF-u sprzed 2 lat dotyczące 28 krajów świata, na które powoływał się także papież, z których wynika, że na 10 wykorzystanych seksualnie dziewcząt 9 padło ofiarą osoby sobie znanej lub krewnego. W Europie 18 mln dzieci jest ofiarami wykorzystania seksualnego, a przykład Włoch uświadamia nam, że ponad 70 proc. przypadków wykorzystywania ma miejsce w domu osoby małoletniej. Podczas konferencji przywoływano także problem, na który zwracał uwagę Ojciec Święty - turystyki seksualnej. Według danych światowej organizacji turystyki z 2017 roku na całym świecie 3 mln ludzi udało się w podróż, aby uprawiać seks z nieletnimi.

To pokazuje, że w skali światowej nadużycia seksualne kapłanów są czymś marginalnym. - Nie możemy utożsamiać pedofilii z Kościołem katolickim, choć nie znaczy to, że tego rodzaju problemów nie dostrzegamy. Każdy tego rodzaju przypadek czy dwa to jeden czy dwa za dużo - mówił kanclerz, apelując, aby wszyscy zaangażowali się w ochronę dzieci i młodzieży oraz deklarując współpracę w tym zakresie, z wszystkimi instytucjami i organami. 

Ksiądz Krzysztof Bułat z kolei przywoływał list apostolski motu proprio papieża Franciszka z 9 maja bieżącego roku Vos estis lux mundi w sprawie postępowania odnośnie do przestępstw związanych z wykorzystywaniem seksualnym. To z niego wynika zobowiązanie każdej diecezji w Kościele, by w ciągu roku, czyli do 1 czerwca 2020 roku, opracowała stabilny, łatwo dostępny system, dzięki któremu każdy będzie mógł zgłosić władzom kościelnym nawet podejrzenie faktu przestępstwa wobec nieletnich. Jego zaczątkiem jest zakładka na stronie diecezji tarnowskiej "Ochrona dzieci i młodzieży", w której znajdują się nazwiska i adresy księży oddelegowanych przez biskupa do tych spraw. Ks. Krzysztof Bułat wyliczał także najważniejsze zobowiązania i procedury wynikające z papieskiego dekretu.

Powstały w diecezji tarnowskiej dokument o ochronie małoletnich przedstawił z kolei ks. Tadeusz Michalik. Ma on na celu przede wszystkim wyeliminowanie ryzyka popełnienia nadużyć seksualnych wobec dzieci i młodzieży i ich ochronę. Składa się z 16 rozdziałów. Z aneksem i 4 załącznikami liczy 35 stron.

W poszczególnych rozdziałach zostały omówione zasady pracy z dziećmi i młodzieżą. Mowa jest o kompetencjach kadry wychowawczej, i o kodeksie zachowań, który omawia szczegółowo to, co wolno, a czego nie wolno. Podkreśla się tu szacunek dla nietykalności cielesnej, intymności i prywatności małoletnich, omawia zasady obowiązujące podczas wycieczek, rekolekcji, pielgrzymek i oaz oraz podczas indywidualnych spotkań z nieletnimi, dbając o ich transparentność i zakazując m.in. przewożenia podopiecznych prywatnymi samochodami, nawet jeżeli rodzice lub opiekunowie prawni wyrazili zgodę na udział swojego dziecka w spotkaniu młodzieżowym, konkursie czy festiwalu.

- Te wytyczne wynikają z przepisów cywilnych i choć mogą sprawiać wrażenie restrykcyjnych, to określają granice, których wobec małoletnich w żaden sposób nie można przekraczać - tłumaczył kapłan.

Ze szczególną troską potraktowano osoby niepełnosprawne; im poświęcono oddzielny rozdział. W kolejnym rozdziale omówiono zatrudnienie personelu opiekuńczo-wychowawczego. W dokumencie mowa jest również o umiejętności rozpoznawania sygnałów ostrzegawczych, które w postawie dorosłego w relacji z małoletnimi mogą świadczyć o odchyleniu od normy.

Podkreśla się też uwrażliwianie oraz edukację dzieci i młodzieży odnośnie do ochrony swojej intymności oraz kodeksu zachowań chroniącego ich godność. Powinni oni znać możliwość bezpiecznego zgłoszenia zaufanej osobie ewentualnych naruszeń ze strony dorosłych, animatorów czy rówieśników.

Mowa jest także o tym, czego unikać, by nie zostać niesłusznie posądzonym o czyn karalny w tym względzie. Wyliczono ponadto przepisy prawa państwowego i kościelnego w sprawie nadużyć seksualnych oraz podkreślono, jak reagować na oznaki wykorzystania seksualnego lub na wiadomość o nim. Przypomina się również w dokumencie o procedurze postępowania kanonicznego w takich przypadkach.

Istotny zapis dotyczy pomocy ofiarom, które nie mogą zostać pozostawione samym sobie. Mowa jest też o zasadach formacji i profilaktyki, zwłaszcza w seminariach duchownych. Wypracowano normy i zasady opieki duszpasterskiej wobec osób dotkniętych przemocą seksualną.

Dokument zobowiązuje każdego duchownego diecezji tarnowskiej oraz osoby zaangażowane w działania duszpasterskie z dziećmi i młodzieżą do zapoznania się z nim oraz respektowania wytycznych w nim zawartych.

Ks. Tadeusz Michalik zwracał szczególną uwagę na edukację i uwrażliwianie dzieci i młodzieży w tym względzie. - Świadomość ochrony dzieci jest niezwykle ważna. Kościół, który kojarzony jest z moralnością i zasadami, powinien dać przykład działań ochrony dzieci, a wyrazem tego są zaprezentowane wytyczne - mówił.

- Nie działamy sami. Jesteśmy w stałym kontakcie z o. Adamem Żakiem, który jest szefem Centrum Ochrony Dziecka w Krakowie przy Ignatianum, podejmującym bardzo szeroko zakrojone działania dotyczące ochrony małoletnich - dodał.

Dokument "Ochrona małoletnich w działaniach duszpasterskich diecezji tarnowskiej - normy i zasady" zostanie wydany niebawem nakładem Wydawnictwa Diecezji Tarnowskiej "Biblos". Można go także pobrać poniżej.