Regina lat 10: „Zbliżając się, ujrzeliśmy straszny obraz zbrodni. Ujrzeliśmy ślady krwi i odbicia we krwi czternastu głów poległych, poodrywane czaszki, mózgi i świeżą usypaną mogiłę. W niej spoczywa mój najukochańszy tatuś, wujek, stryjkowie, bracia stryjeczni i inni. Niemcy nie pozwolili nam przewieźć ciał na cmentarz, więc usypaliśmy dużą mogiłę i obsadziliśmy ją kwiatami. W następnym roku postawiliśmy na mogile duży krzyż. Przybita jest do krzyża tabliczka, a na niej są wypisane imiona, nazwiska i lata życia poległych. Po skończonych lekcjach biegnę na mogiłę, podlewam wodą zwiędnięte kwiaty, a czasem i łzami”.

Wydarzenia te miały miejsce w jednej z polskich wsi w lipcu 1944 r., gdy Regina miała osiem lat. Spisała je dwa lata później.

Dalej pisać nie mogę

Po zakończeniu II wojny światowej naukowcy próbowali zbadać jej wpływ na psychikę dzieci i młodzieży. W Polsce zbierano spontanicznie sporządzane świadectwa pisane i rysunki przedstawiające ich przeżycia wojenne. W 1946 r. Ministerstwo Oświaty przeprowadziło konkurs, w którym dzieci młodsze wspominały wojnę za pomocą rysunków, a starsze, od IV do VII klasy szkoły podstawowej, na piśmie. Większość zebranych wówczas materiałów znajduje się w Archiwum Akt Nowych w Warszawie, a także w archiwach państwowych w Kielcach i Radomiu. Dotychczas ich nie publikowano. Teraz podjął się tego Instytut Pileckiego, który właśnie wydał książkę pt. „Moje przeżycia wojenne. Wypracowania dzieci z 1946 roku”. Zawiera ona 59 prac, wybranych spośród około tysiąca. Zgodnie z celem Instytutu, którym jest docieranie z informacją o wojnie w Polsce do opinii światowej, obok polskiego tekstu znajduje się zapis w języku angielskim.