Nauczanie papieża Polaka na temat demokracji jest wciąż aktualne. Dlatego warto się przyjrzeć głównym, jego zdaniem, cechom (elementom składowym) demokracji i jej kulturowym podstawom.

Wolne społeczeństwo

W encyklice „Centesimus annus” Jan Paweł II stwierdził, że wolne społeczeństwo przyszłości winno składać się z trzech uzupełniających się części: demokratycznej wspólnoty politycznej, wolnej lub rynkowo scentralizowanej gospodarki oraz żywotnej moralnej kultury społeczeństwa. W stosunku do dwóch pierwszych części istnieje dziś różnica zdań, ale kluczem do ich zrozumienia jest kultura moralna społeczeństwa.

Jan Paweł II wiedział, że na politykę wpływa kultura. Jeśli na Zachodzie politycy ustrojów demokratycznych są podzieleni i zawzięci, to wielce prawdopodobne, że coś niedobrego stało się z kulturą moralną społeczeństwa Zachodu. Tak to wygląda w USA. Wydaje mi się, że podobnie jest i w Polsce, i w innych krajach. Moralna i kulturowa odnowa – ponowne zaangażowanie się w „życie w prawdzie”, która pomogła wyzwolić się Europie Środkowowschodniej z komunizmu – jest podstawowym elementem odnowy demokracji.