Bogumił Łoziński: Jak Pani ocenia orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego w Polsce?

Maria Gintowt-Jankowicz: To orzeczenie układa się w pewną całość ze sposobem, w jaki Unia Europejska postanowiła zakwestionować praworządność w naszym kraju. Podstawowy zarzut pod adresem Rzeczpospolitej Polskiej jest taki, że rozwiązania w wymiarze sprawiedliwości przyjęte w czasie obecnych rządów nie dają gwarancji pełniej niezależności sędziów i sądów. Ta sprawa się nieustannie przewija.

A co daje gwarancje?

Najważniejszym warunkiem niezależności sędziego jest jego charakter, postawa zawodowa i wiedza prawnicza. Obok tego jest kilka uznanych za klasyczne rozwiązań kształtujących pozycję sędziego, które powinny sprzyjać tej niezależności, na przykład sposób wynagradzania. Jednak w każdym układzie prawnym – bez względu na to, kto go powołuje i dlaczego – jeśli sędzia będzie stronniczo orzekał, to po prostu będzie to robił, bez względu na sposób wynagradzania, bo takie ma cechy charakteru. Z kolei człowiek, który ma moralne kwalifikacje do bycia sędzią, będzie orzekał rzetelnie, nawet jeśli może to spowodować niekorzystne dla niego konsekwencje. Dlatego przede wszystkim od postawy zawodowej sędziego zależy jego niezależność. Trzeba przy tym podkreślić, że chodzi tu o niezależność w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, czyli w orzekaniu, w niczym poza tym. Sędzia nie jest podmiotem ponad wszystkimi i poza wszystkim. Tak jak każda osoba pełniąca funkcje publiczne, jest podporządkowany określonym procedurom, hierarchicznie zbudowanym strukturom, na jego warunki pracy ma wpływ cały szereg czynników.