Ksiądz prof. Grzegorz Sokołowski, prezes Fundacji "Obserwatorium Społeczne", które zorganizowało tegoroczne wydarzenie, podkreśla, że motywem przewodnim dla kongresu sprzed 30 lat była 100. rocznica opublikowania pierwszej encykliki społecznej przez papieża Leona XIII "Rerum novarum", poświęconej kwestii robotniczej, konieczności szacunku dla rodzin robotników w czasach dynamicznego rozwoju przemysłu. - 30 lat temu Polska znalazła się w nowej rzeczywistości. Upadł system komunistyczny i u podstaw suwerenności Polski podjęto się tej refleksji nad koniecznością etycznego kształtowania stosunków społecznych w szeroko rozumianym zagadnieniu pracy. Określono, że reforma wadliwych struktur społecznych musi się dokonywać z poszanowaniem godności każdego człowieka - przypomniał.

Do uczestników kongresu z 1991 r. swój list wystosował papież Jana Paweł II. Ksiądz Sokołowski przytoczył jego fragment: "Na polskiej ziemi został zapoczątkowany nowy, wielki ruch ludzi pracy, zrodziła się nowa kwestia robotnicza naszych czasów. Powstaje więc potrzeba wielkiej etycznej refleksji oraz dyskusji nad właściwym zrozumieniem roli i miejsca człowieka w tej nowej sytuacji, a wraz z tym roli pracy, do której jest on od początku powołany". - Dziś, w pandemicznym czasie, konieczna jest kolejna refleksja nad kształtem życia społecznego. Dlatego jako organizatorzy chcemy przywołać tę interdyscyplinarną refleksję nad zagadnieniem pracy ze szczególnym zwróceniem uwagi na wartości etyczne pracy. Początek odbudowy naszej ojczyzny, gdy pandemia się skończy, powinien rozpocząć się od próby odpowiedzi na pytania: "Na jakich wartościach ma się ta odbudowa dokonywać? Czy nie warto sięgnąć do wartości, które w dziejach naszej ojczyzny już się sprawdziły?".

Tegoroczny Kongres Pracy otworzył premier Morawiecki. Na wstępie przypomniał, że gdy rozpoczynał się nowy etap życia naszej ojczyzny u progu lat 90. [XX w. - przyp. red.], byliśmy wszyscy trochę jak we mgle. - Mając w pamięci to, jak brutalnie obchodzono się ze światem pracy, jak bardzo ucierpiał etos pracy w latach PRL, trzeba było odszukać właściwą równowagę pomiędzy światem pracy a efektywnością, między pracownikami a pracodawcami, z łącznikiem, jakim są w takiej sytuacji związki zawodowe pracowników, a także związki przedsiębiorców. Wówczas zaczęto podkreślać nie tylko godność człowieka, ale także godność człowieka pracy, godność pracy jako takiej jako nieodzowny element sprawiedliwego systemu, który nam wszystkim się wtedy marzył - mówił.

Dodał, że niestety ze względu na obowiązujący wówczas paradygmat społeczno-gospodarczy - konsensus waszyngtoński, czyli daleko posuniętą deregulację - liberalizacja także przepisów prawa pracy szła niejako w poprzek tamtym naszym marzeniom. Wyjaśniał, że aby ta godność świata pracy była dobrze zbudowana i zakotwiczona w prawodawstwie, musimy pamiętać o inspiracji duchowej, jaką były encykliki "Rerum novarum" Leona XIII i "Centesimus annus" Jana Pawła II. - Ale również ten kongres sprzed 30 lat, z udziałem prof. Lecha Kaczyńskiego, był kamieniem milowym na drodze do cywilizowania rynku pracy - zaznaczył. Podkreślił, że ten proces trwał bardzo długo i jeszcze niedawno płaca minimalna była na bardzo niskim poziomie. - Tamto ziarno i wiara, że sprawiedliwość społeczna, że godność świata pracy może iść w parze z unowocześnianiem gospodarki i coraz bardziej efektywną, konkurencyjną i wydajną gospodarką, wiara w złamanie tego paradygmatu neoliberalnego otworzyła drogę do zupełnie nowej polityki gospodarczo-społecznej.

Na zakończenie swojego przemówienia M. Morawiecki zwrócił uwagę na uczciwość i solidarność w praktyce życia gospodarczego, które również są nieodzownym składnikiem tej efektywności. Wyjaśniał, że połączone z naprawą instytucji finansowych stoją u podstaw tego, co niektórzy nazywają "małym cudem gospodarczym". - Tym, że Polska gospodarczo, mimo kryzysu stulecia, radzi sobie dobrze. - Ziarna tamtego kongresu, tamtego myślenia są w naszej dzisiejszej polityce społecznej, są w naszym dzisiejszym spojrzeniu na konsensus i równowagę między światem pracodawców i światem pracowników. Myślę, że ten porządek jest dobrym drogowskazem - podkreślił.

Pierwszy wykład w ramach Kongresu Pracy wygłosił abp Kupny. Zaznaczył, że jego refleksje nie obejmą całości zagadnienia pracy. - Chcę pokazać, w jaki sposób katolicka nauka społeczna patrzy na pracę - mówił na wstępie. Wskazał, że praca jest zjawiskiem uniwersalnym i obejmuje wszystkich ludzi, ale mimo to jej precyzyjne zdefiniowane nie jest proste. Zwrócił uwagę, że wyróżnia się dwie zasadnicze teorie pracy. Pierwsza - mechanistyczna - rozumie pracę instrumentalnie w oderwaniu od jej podmiotu i traktowana jest jako środek produkcji. - Zważywszy, że pracy ludzkiej nie da się oddzielić od jej podmiotu i sprawcy, bo jest działalnością konkretnego człowieka lub konkretnych ludzi, należy stwierdzić, że rynek pracy jest rynkiem konkretnych ludzi. Naturę pracy można zrozumieć tylko w odniesieniu do jej podmiotu i sprawcy, czyli osoby ludzkiej. Tak jest ona ujmowana w teorii humanistycznej, która promowana i rozwijana jest w nauczaniu społecznym Kościoła.

czytaj dalej od zdjęciem

  Karol Białkowski /Foto Gość Abp Józef Kupny w czasie wykładu w ramach Kongresu Pracy.

Arcybiskup Kupny odwołał się do definicji pracy sformułowanej przez prof. Czesława Strzeszewskiego. Podkreślił, że ona wydaje się najpełniej oddawać istotę pracy ludzkiej. - Według niego, "praca jest to wolna, choć naturalnie konieczna działalność człowieka wypływająca z poczucia obowiązku, połączona z trudem i radością, a mająca na celu utworzenie użytecznych społecznie wartości duchowych i materialnych".

Na zakończenie cytował słowa kard. Stefana Wyszyńskiego, które postawił za puentę swojego wystąpienia: "(...) widzimy wokół siebie tyle wspaniałych dzieł rąk ludzkich i ducha naszego. Świat pracuje, ale się nie odmienia. W ten sposób odbiega od planu Bożego. Nic dziwnego, że człowiek z pracy rąk swoich nie staje się ani szczęśliwy, ani nie czuje się dobrze. Rada jest jedna: zerwać ze spożywczym, żołądkowym sposobem patrzenia na pracę. Wrócić do jedynego i właściwego poglądu, że praca jest nie tyle smutną koniecznością, nie tylko ratunkiem przed głodem i chłodem, ale jest potrzebą rozumnej natury człowieka, który dopiero przez pracę poznaje w pełni siebie i całkowicie się wypowiada. I dopiero dzięki temu może oddziaływać na materię w jedynie celowy i prawdziwie użyteczny sposób. Owoce tak pojętej pracy nie będą źle użyte i zmarnowane, ale staną się błogosławieństwem świata".

Posłuchaj całego wykładu metropolity wrocławskiego:

Na kolejnej stronie program drugiego dnia Kongresu

Aula Papieskiego Wydziału Teologicznego:

• 9.00 - Człowiek - moderator: Michał Drozdek. Uczestnicy: Piotr Czekierda, Collegium Wratislaviense; dr Marek Mutor, Centrum Historii Zajezdnia; prof. Antoni Szwed, Uniwersytet Pedagogiczny KEN w Krakowie; prof. Wojciech Świątkiewicz, Uniwersytet Śląski; dr Leopold Zgoda, Polski Klub Ekologiczny.
• 11.00 - Praca - moderator: Andrzej Stefański. Uczestnicy: Beata Daszyńska-Muzyczka, Bank Gospodarstwa Krajowego; Mariusz Górecki, Atlas Ward Polska; Jarema Piekutowski, Nowa Konfederacja; Mirosława Stachowiak-Różecka, Sejm RP; dr Tomasz Wójcik, NSZZ "Solidarność".
• 13.00 - Rozwój - moderator: dr Radosław Michalski. Uczestnicy: prof. Anna Chełmońska-Soyta, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu; dr Wojciech Kaczmarczyk, Narodowy Instytut Wolności; dr Wojciech Myślecki, Global Investment Corporation; Jarosław Obremski, wojewoda dolnośląski; Marek Woron, Business Centre Club.

Opera Wrocławska:

• 9.30 - prezentacja raportu Ośrodka Zaawansowanych Badań Społecznych: "Siódma pieczątka. Raport o biurokracji w Polsce". Uczestnicy: Jarema Piekutowski, Nowa Konfederacja; ks. dr Wojciech Sadłoń SAC, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego; ks. prof. Grzegorz Sokołowski, Fundacja "Obserwatorium Społeczne".
• 10.00 - Nauka - moderator: Maria Wanke-Jerie. Uczestnicy: dr Anna Budzanowska, przewodnicząca Rady ds. Planu dla Pracy i Rozwoju; ks. prof. Stanisław Dziekoński, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego; prof. Leszek Pacholski, Uniwersytet Wrocławski; prof. Andrzej Ożyhar, Politechnika Wrocławska; prof. Wojciech Witkiewicz, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu; prof. Piotr Dzięgiel, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu.
• 12.00 - Kultura - moderator: Katarzyna Montgomery. Uczestnicy: Urszula Dębska, aktorka filmowa i serialowa; prof. Krystian Kiełb, rektor Akademii Muzycznej we Wrocławiu; Mariusz Kwiecień, dyrektor artystyczny Opery Wrocławskiej; Halina Ołdakowska, dyrektor Opery Wrocławskiej.