Decyzję o uznanie zabytku za pomnik historii podejmuje prezydent - na wniosek ministra kultury i dziedzictwa narodowego. "O wpisanie nyskiej bazyliki do ministerstwa wnioskowali wspólnie - nyski Urząd Miasta i parafia św. Jakuba i św. Agnieszki" - powiedział Pieczarka.

Nyska bazylika dołączyła do 42 najważniejszych polskich zabytków. Na liście pomników historii są m.in. zespół klasztorny w Częstochowie, historyczny zespoły miejskie Krakowa, Poznania, Wrocławia i Warszawy, kanały: Elbląski i Augustowski, a także twierdza w Srebrnej Górze (dolnośląskie), zamek krzyżacki w Malborku i kopalnia soli w Wieliczce.

"To dla nas ogromna nobilitacja i podniesiona ranga naszej bazyliki. Taki status pomaga właścicielowi - w tym przypadku parafii - w staraniach o dofinansowanie niezbędnych prac, których jest u nas wiele, dosłownie na lata" - ocenił rzecznik

Kościół św. Jakuba w Nysie jest trójnawową, dziewięcioprzęsłową halą murowaną z kamienia i cegły. Od końca 12. w., kiedy w Nysie powstał pierwszy kościół parafialny, budowla była niszczona, odbudowywana i przebudowywana. Ostatnia odbudowa - po zniszczeniach wojennych - zakończyła się w roku 1961. W kościele do dziś trwają prace konserwatorskie. "Ostatnio parafia odnowiła elewację dzwonnicy, gdzie znajduje się skarbiec św. Jakuba, teraz remontu wymaga dach bazyliki" - relacjonował Pieczarka.

Obok kościoła wznosi się okazała, czterokondygnacyjna wieża - dzwonnica. Powstała początkowo z fundacji bpa Rudolfa v. Rudesheim. W 1474 rozpoczęto budowę, która trwała z przerwami aż do roku 1548, jednak nigdy nie została ukończona, i taka też wieża pozostaje do dziś. Od roku 2005 mieści się w niej Skarbiec św. Jakuba - galeria sztuki sakralnej ze zbiorów bazyliki.

Do najcenniejszych eksponatów Skarbca należą: krzyż relikwiarzowy z 1652 r. wykonany przez Christophera Waltenbergera; pozłacana ampuła z sercem biskupa wrocławskiego Karola Habsburga; gotycki kielich mszalny z pierwszej połowy XV wieku, oraz barokowa monstrancja z 1740 r. wysadzana ponad dwustoma diamentami.

Pomnik historii to jedna z czterech form ochrony zabytków w Polsce. Ustanawiane są od 1994 r., na liście znajdują się obiekty o szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego naszego kraju. Do tego elitarnego grona mogą dołączać obiekty architektoniczne, krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne lub ruralistyczne, zabytki techniki, obiekty budownictwa obronnego, parki i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych, oraz stanowiska archeologiczne.