Zdaniem Komitetu Ekonomiczno-Społecznego należy zdawać sobie sprawę z korzyści społecznych i gospodarczych, jakie wiążą się z polityka na rzecz rodziny. Jest to tym bardziej konieczne ze względu na ę demograficzną", jaka charakteryzuje dziś większość społeczeństw europejskich.

Komitet zamierza także poprzeć pomysł, aby rok 2014 został ogłoszony Europejskim Rokiem Rodziny.


Publikujemy tekst dokumentu:

Rola polityki rodzinnej w procesie zmian demograficznych w celu podzielenia się najlepszymi osiągnięciami Państw Członkowskich

1. Wprowadzenie: stan obecny

1.1 Europejska rodzina jest w pełni przemian: spadek dzietności, opóźnienie pierwszego porodu, wzrost rozwodów i rodzin niepełnych, przedłużenie długości życia, co znajduje także odzwierciedlenie w rosnącej liczbie osób starszych wymagających opieki.

1.2 "Zima demograficzna" dotyczy całej Unii Europejskiej, ale różnorodność dotyczy zarówno sytuacji demograficznej w państwach członkowskich jak również rozwiązań polityki rodzinnej. Motto Unii Europejskiej "zjednoczeni w różnorodności" jest szczególnie uzasadnione w tej sprawie.

1.3 Żadne państwo członkowskie nie osiąga progu zastępowalności pokoleń chociaż dwa, Francji a i Irlandia są bardzo blisko. Warto przypomnieć, że Stany Zjednoczone Ameryki mają poziom dzietności, zapewniający zastępowalność pokoleń, podczas gdy w Europie jest on niższy o 25% .

1.4 Na tle ogólnych zasad kontrasty są bardzo silne. Osiemnaście państw członkowskich ma przyrost naturalny pozytywny, urodzenia przewyższają zgony, podczas gdy w dziewięciu jest on negatywny zgony przewyższają liczbę urodzeń (w kolejności rosnącej: Portugalia, Estonia, Włochy, Łotwa, Litwa , Węgry, Rumunia, Bułgaria, Niemcy).

1.5 Odwrócenie tego trendu zależy przede wszystkim od poprawy współczynnika dzietności. Przepływy migracyjne mają także wpływ, ale nie są wystarczające.

1.6 Kompleksowa polityka rodzinna zawiera rozwiązania podatkowe i świadczenia dla rodzin, akcje na rzecz równości zawodowej kobiet i mężczyzn, usługi opiekuńcze wspomagające opiekę nad dziećmi i osobami zależnymi dającymi możliwość na pogodzenie życia rodzinnego i pracy: urlopy rodzicielskie, praca w niepełnym wymiarze godzin. W Unii Europejskiej taka polityka istnieje, nawet jeśli różny jest nacisk na poszczególne aspektyw każdym kraju.

1.7 Inspiracje tych zasad również się różnią : w jednych krajach są one natury moralnej i obywatelskiej, w innych przypadkach gospodarcze lub polityczne, wreszcie inspirowane potrzebami natalistycznymi. Niemniej jednak, niezależnie od inspiracji, dobro moralne, zdrowotne i edukacyjne dzieci jest podstawą równie ważną, jak to, aby umożliwić rodzicom łączenie życia rodzinnego, zawodowego i społecznego.

1.8 Kraje skandynawskie zwróciły szczególną uwagę na równość ojca i matki w życiu zawodowym, jak również obowiązkach życia rodzinnego i wdrożyły polityki społeczne i szkolenia zawodowe umożliwiające lepsze godzenie pracy i życia rodzinnego, ale także ułatwienia w powrocie do zatrudnienia po urlopie wychowawczym. Stworzyli również system publicznej opieki nad małymi dziećmi.

1.9 Holandia jest przykładem rozwoju zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin, co pozwala matkom poświęcić więcej czasu na życie rodzinne (80% kobiet pracuje w niepełnym wymiarze godzin), a możliwość ta została wykorzystana w znacznie większej mierze niż gdzie indziej również przez ojców (20%).

1.10 We Francji, politykę rodzinną cechuje dużą stabilność w czasie; nieuzależniona od politycznej większości. Jest to połączenie świadczeń finansowych, korzystnych zasad opodatkowania i przepisów prawa pracy tworzących specjalne płatne urlopy i systemy opieki przedszkolnej dla dzieci do trzech lat. Powoduje to, że Francja jest jednym z krajów europejskim, gdzie stopa zatrudnienia kobiet i wskaźniki dzietności są najwyższe.

1.11 W Wielkiej Brytanii, polityka w coraz większym stopniu koncentruje się na walce z ubóstwem wśród rodzin, ale występuje w sytuacji, w której elastyczność rynku pracy ułatwia matkom, dość szybko znalezieniu pracy.

1.12 W każdym razie, z badań wynika dość jasno, że wysoki wskaźnik zatrudnienia kobiet towarzyszy wysokiej lub stosunkowo wysokiej płodności i możliwości stwarzane do pogodzenia życia zawodowego i rodzinnego sprzyjają mu.

1.13 Zgodnie z obecnym stanem demograficznych w Unii Europejskiej, bardzo ważne jest określenie czynników sukcesu polityki i jej wpływu na poziom płodności. Rzeczywiście, można przewidzieć kilka scenariuszy zmian demograficznych. Tak więc można przyjąć przedłużenie obecnej sytuacji, co nie może nie wywoływać poważnych trudności dla Unii Europejskiej, jak również pogorszenie stanu populacji europejskiej według dwóch schematów, ale w obu przypadkach musimy się liczyć z katastrofalnymi konsekwencjami, i wreszcie scenariusz optymistyczny który zakłada, "wiosnę" po ''zimie demograficznej'' która panuje dzisiaj.

1.14 Pierwszy scenariusz to rozważenie konsekwencje aktualnych trendów. Unia Europejska pozostanie w "zimie demograficznej" zróżnicowanej dla poszczególnych państw członkowskich, mniej lub bardziej zrównoważony przez wzrost średniej długości życia w dobrym zdrowiu i migracje. W takim przypadku jesteśmy świadkami silnego starzenia się populacji pomimo migracji (imigranci też się starzeją) i spadku ludności pracującej mimo prawdopodobnego zwiększenia wieku emerytalnego. W około połowie krajów europejskich, doszłoby do zmniejszenia populacji.

1.15 To ostatecznie doprowadziłoby do dużych różnic demograficznych między państwami członkowskimi i mogło zagrozić spójności Unii Europejskiej, ponieważ postulaty polityczne ludności mogą być bardzo różne w poszczególnych krajach, ze względu na charakterystykę demograficzną .

1.16 Najgorszy scenariusz,to ten gdy "zima demograficzna" przekształca się w epokę lodowcową! W tym przypadku nastąpi starzenia się od dołu, to znaczy bardzo niski wskaźnik płodności, mniej niż trzy czwarte poziomu zastępowalności pokoleń i starzenie się od góry z powodu wzrostu długowieczności poza 65 lat.
 

1.17 Do tych dwu zjawisk należy dodać emigrację młodych europejskich absolwentów, którzy opuszczą starzejącą się Unię Europejską do krajów bardziej przedsiębiorczych, podczas gdy imigracja będzie miała tendencje do spadku, Europa stanie się mniej atrakcyjna, ponieważ będzie mniej dynamiczna i postawiona wobec wielkich trudności budżetowych i zbilansowania wydatków socjalnych.

1.18 Wynikiem takiej sytuacji byłoby to, że UE miałaby bardzo niezrównoważone piramidy wiekowe o wiele więcej ludzi starszych niż młodych i bardzo szybko zmniejszającą się i starzejąca grupę aktywnych zawodowo.

1.19 Najgorszym jest scenariusz stałej zimy demograficznej Tu znowu można by zobaczyć silne starzenie się od dołu z powodu bardzo niskiej płodności, mniej niż trzy czwarte poziomu zastępowalności pokoleń, co może doprowadzić do kolejnego zmniejszenia ludności aktywnej zawodowo.

1.20 Średnia długość życia może również odnotować spadek z powodu trudności w finansowaniu opieki zdrowotnej wysokiej jakości dla wszystkich. UE straci swoją atrakcyjność i można przewidywać rodzaj demograficznej zapaści

1.21 Wreszcie jaśniejszy scenariusz tzn wiosna demograficzna . W tym scenariuszu współczynnik dzietności podnosi się i zaczyna się zbliżać się stopy zastąpienia. Tak więc ludność aktywna zawodowo, która zmniejszała się wraca do poziomu poprzedniej generacji. Ten dynamizm znajduje odzwierciedlenie w dynamicznie rozwijającej się gospodarce, która wspomaga fundusz ochrony socjalnej. Unia Europejska staje się atrakcyjna dla własnych obywateli, którzy nie będą skłonni do emigracji, i jest atrakcyjna dla imigrantów z lepszym wykształceniem

1.21 Oczywiście, te scenariusze nie są przepowiedniami, ale ich przydatność polega na tym aby zapobiec realizacji najgorszych wariantów podejmując realizacji polityk umożliwiających naprawienie sytuacji obecnej.

2 Czy realizowane polityki prorodzinne wyjaśniają różnice w płodności?

2.1 Wszystkie państwa członkowskie prowadzą szereg polityk, które w połączeniu tworzą politykę rodzinną, czy ją tak nazwiemy, czy nie.

2.2 Jeśli chcemy dokonać klasyfikować tych polityk i zdefiniować kategorie, można wyodrębnić:
kraje o słabej polityce rodzinnej i płodności niższej od średniej europejskiej,
kraje o niewłaściwej polityce rodzinnej i dzietności poniżej średniej europejskiej,
kraje , w których wysiłek na rzecz rodzin w odniesieniu do PKB jest mniejszy lub równy średniej UE, ale gdzie jednak płodności jest wyższa niż średnia (Belgia, Holandia, Wielka Brytania)
kraje o silnej polityki rodzinnej i płodności wyższej niż średnia dla Unii Europejskiej.

2.3 Porównanie systemów wprowadzonych jest interesujące, ponieważ pozwala nam dostrzec, co jest dobrą praktyką, skuteczną i odpowiadającą potrzebom rodzin. Na podstawie takich ustaleń, możliwe staje się stworzenie systemu wymiany informacji i najlepszych praktyk, nie zapominając, że każdy naród ma swoje tradycje i właściwą sobie psychologię, która pociąga za sobą konieczność zróżnicowania tych polityk.

3 Elementy kluczowe sukcesu polityki rodzinnej.

3.1 Polityki dla rodzin różnią się, ale wydaje się, że istnieją wspólne zasady, dla krajów, które osiągają sukcesy w tej dziedzinie:
Wprowadzenie rozwiązań które pomogą godzić życie zawodowe i rodzinne (formy opieki nad dzieckiem , elastyczność w organizowaniu czasu pracy, urlopy skierowane do osób wychowujących dzieci) stabilność realizowanej polityki, bez względu na polityczne zmiany.

3.2 Ostatnie badania przeprowadzone przez Światowy Ruch Matek, obejmujący 11 000 matek w ramach badań platformy rodzinnej – Family Platform, wskazuje bardzo wyraźnie, że chcą:
przede wszystkim godzenia pracy zawodowej z życiem rodzinnym,
po drugie uznanie przez społeczeństwo znaczenia ich roli jako matki,
po trzecie, uznania potrzeby zwiększenia czasu poświęcanego dzieciom.

3.3 Podobne badania ojców byłoby interesujące, ponieważ trzy priorytety, które wynikają z badań mogą również odnosić się do ojców, a przede wszystkim uznania ich roli ojca, co może ich zachęcić, aby angażować się więcej w życie rodzinne .

4 Jaka jest rola Unii Europejskiej?

4.1 Polityki rodzinne, nie należą do kompetencji Unii Europejskiej. Artykuł 9 Karty Praw Podstawowych jasno formułuje, że prawo rodzinne jest regulowane przez prawo krajowe. Niemniej jednak, Unia Europejska może stanowić prawo w dziedzinach, które odnoszą się do godzenia życia rodzinnego i zawodowego, i z partnerami społecznymi negocjować umowy, które stałyby się wytycznymi. Miało to już miejsce w związku z urlopem rodzicielskim i przy omawianiu czasu trwania urlopu macierzyńskiego. Unia Europejska może także stanowić prawa w dziedzinie równości mężczyzn i kobiet,co stanowi jeden z elementów polityki rodzinnej.

4.2 Może również odegrać ważną rolę w zaznajamianiu z danymi demograficznymi i ocenianiu polityki na rzecz rodzin, w wymianie dobrych praktyk między państwami członkowskimi.

4.3 Przymierze na rzecz rodzin zainicjowane w ramach niemieckiej prezydencji przewidywało utworzenie obserwatorium, które nigdy nie powstało.

4.4 Dzisiaj rozwija się pewna liczba inicjatyw i środków finansowych z nimi powiązanych, pod przywództwem Unii Europejskiej:
grupa ekspertów do spraw demograficznych,
Europejskie Forum Demograficzne
baza danych na temat rodziny stworzona przez OECD
warsztaty najlepszych praktyk ,
sieć na temat polityk rodzinnych
portal internetowy Europejskiego Przymierza rodziny,
platforma Rodzinna Family Platform
seminaria regionalne.

4.5 Finansowanie przekroczyło 1,5 mln euro.

4.6 Byłoby pożądane, w celu lepszego zintegrowania tych inicjatyw i umieszczenia ich pod władzą lub przynajmniej koordynacją jakiegoś organu, określenie obszary działań i badań. Ponieważ nie czas na tworzenie nowych obserwatoriów lub nowych organów autonomicznych w Unii Europejskiej, rola dyrygenta i koordynator może być powierzona , za pośrednictwem Przymierza dla Rodziny, do Eurofound, który będąc trójstronną agencją Unii Europejskiej, byłby w pełni kompetentny w tym zakresie.

4.7 Należy również rozważyć, jak Europejski Fundusz Społeczny może przyczynić się do rozwoju polityki rodzinnej w państwach członkowskich, w których ich brakuje lub są nieskuteczne w oparciu o środki już przetestowane i uznane.

4.8 W tym samym duchu, powinno być przewidziane w programie badań i innowacji finansowanie badań i studiów demograficznych.



Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (ang. The European Economic and Social Committee; EESC) – organ doradczy i opiniodawczy Unii Europejskiej, powołany do życia w 1957 na mocy traktatu rzymskiego. Reprezentuje na forum unijnym przedstawicieli szeroko rozumianego społeczeństwa obywatelskiego, wywodzących się z różnych grup zajmujących się działalnością gospodarczą i społeczną. Są to m.in. pracodawcy, związki zawodowe, rolnicy, konsumenci i pozostałe grupy interesów. Głównym zadaniem Komitetu jest sprawowanie funkcji doradczej wobec Rady Unii Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej w kwestiach dotyczących polityki gospodarczej i społecznej.