Porozumienie podpisali prezes IPN Łukasz Kamiński i zastępca dyrektora Muzeum dr Paweł Ukielski. Przewodniczącym Platformy został G"ran Lindblad, a dyrektorem wykonawczym Neela Winkelmannová z czeskiego Instytutu Badań Reżimów Totalitarnych. Na wniosek IPN w skład Zarządu Platformy wszedł Ukielski.

Celem Platformy, skupiającej 21 instytucji państwowych i społecznych z 13 państw Unii Europejskiej, jest współpraca na rzecz rozszerzenia wiedzy na temat reżimów totalitarnych i upamiętnienia ich ofiar.

Powołanie Platformy poprzedziły kilkuletnie przygotowania, których początkiem była Deklaracja Praska z 2008 r. W rezolucji z kwietnia 2009 r. Parlament Europejski wezwał do utworzenia Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia, która zapewniłaby wsparcie dla tworzenia sieci i współpracy między krajowymi ośrodkami badawczymi specjalizującymi się w dziedzinie historii totalitaryzmu oraz dla stworzenia ogólnoeuropejskiego centrum dokumentacji lub pomnika ofiar wszystkich reżimów totalitarnych. Ostatnim etapem była Deklaracja Warszawska, podpisana 23 sierpnia 2011 r. w trakcie obchodów Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych, współorganizowanego przez IPN.