Turcja: obywatelstwo dla metropolitów z zagranicy

Obecnie obywatelami Turcji jest tylko 14 hierarchów, w tym 70-letni patriarcha Bartłomiej I. Według agencji Reutersa, 17 kolejnych może o obywatelstwo poprosić. Jeden z nich, metropolita Francji Emanuel, przewodniczący Konferencji Kościołów Europejskich (KEK) oświadczył, że „decyzja ta była oczekiwana od kilku miesięcy”. Naturalizacje „pozwolą poszerzyć liczbę elektorów i kandydatów w przypadku wyboru nowego patriarchy”. W posunięciu władz Turcji metropolita Emanuel widzi krok do przodu w kierunku wolności religijnej w tym kraju.

Tymczasem historyk Sébastien de Courtois zauważa, że „drzwi zostały wprawdzie otwarte, jednak trzeba zobaczyć, jakie będą tego skutki”. Zastanawia się czy naturalizacja zagranicznych biskupów pozwoli któremuś z nich zostać patriarchą Konstantynopola, mimo że prawo tureckie nakazuje, aby był on nie tylko obywatelem tego państwa, ale także był urodzony na jego terytorium. Przypomina, że Turcy zawsze przyznawali sobie prawo do decydowania o warunkach sukcesji na tronie patriarszym i o statusie prawnym samego Patriarchatu. Rząd nigdy nie uznał np. tytułu „patriarcha ekumeniczny”, przysługującego kolejnym patriarchom Konstantynopola, wyrażającego ich honorowe pierwszeństwo w świecie prawosławnym.

W styczniu br. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy przyjęło rezolucję wzywającą Turcję do uznania osobowości prawnej prawosławnego patriarchatu ekumenicznego Konstantynopola i do otwarcia prawosławnej szkoły teologicznej na wyspie Heybeliada (po grecku – Chalki). Założona w 1844 r. placówka została arbitralnie zamknięta przez władze tureckie w 1971 r. Jej absolwentami było 16 patriarchów i 330 biskupów prawosławnych.

Ponowne otwarcie szkoły jest jednym z głównych postulatów Patriarchatu Konstantynopola wobec państwa tureckiego. Kolejnym jest zwrot dóbr, terenów i budynków, skonfiskowanych pod pretekstem, że były nie zajmowane. Wiąże się to z dużą emigracją prawosławnych z Turcji, której większość mieszkańców wyznaje islam. Obecnie żyje tam zaledwie 3 tys. prawosławnych, wobec 300 tys. na początku XX w.