Coraz więcej wspólnych inicjatyw

KAI: Materiały na tegoroczny Tydzień Ekumeniczny przygotowali chrześcijanie w Jerozolimie. Czytamy w nich, że „los tamtejszego Kościoła dziś jest odbiciem sytuacji pierwszych chrześcijan w Świętym Mieście”. Jak należy rozumieć te słowa?

Ks. Sławomir Pawłowski SAC: – Tygodnie Modlitw o Jedność Chrześcijan organizowane są od 1968 r. Materiały na nie są przygotowywane wspólnie przez Papieską Radę ds. Popierania Jedności Chrześcijan oraz Komisję „Wiara i Ustrój” Światowej Rady Kościołów. Od 1975 r. o przygotowanie materiałów prosi się ekumeniczne środowisko danego kraju. Gdy poproszono o to chrześcijan z Jerozolimy, wybrali oni fragment z Dziejów Apostolskich, który mówi o wspólnocie pierwotnego Kościoła – „Trwali oni w nauce Apostołów i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwach” (Dz 2,42).

Trudność życia tamtejszych chrześcijan, którzy są w zdecydowanej mniejszości, znamy właśnie z Dziejów Apostolskich. Liczbę wszystkich chrześcijan żyjących dziś w Palestynie i Izraelu szacuje się na 150-200 tys. osób, co stanowi ok. 1-2 proc. całej populacji. Większość z nich to mówiący po arabsku Palestyńczycy, ale w kilku Kościołach istnieją również grupy wiernych posługujących się językiem hebrajskim.

Wybrane na hasło zdanie uosabia także pewne stałe elementy, istotne dla chrześcijaństwa i będące punktem odniesienia dla ruchu ekumenicznego. Jest to nauka Apostołów, wspólnota, łamanie się chlebem, czyli Eucharystię, oraz modlitwa. Zgadzają się co do tego wszystkie Kościoły i wyznania chrześcijańskie.

Tematy poszczególnych dni Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan są analizą głównego hasła. Mówią m.in. o tym, że Kościół stanowi jedność w wielości (dzień II: „Wiele członków w jednym Ciele”) czy np. o tym, by zgłębiać naukę Apostołów (dzień 3: „Jednoczy nas trwanie w nauce Apostołów”).

W przyszłym roku będzie obchodzona 50. rocznica pierwszego nabożeństwa ekumenicznego z udziałem duchownych katolickich. Powinniśmy w sposób szczególny pamiętać o tym wydarzeniu?

– Odbyło się ono 10 stycznia 1962 r. w warszawskim kościele św. Marcina. Zaproszeni zostali na nie duchowni i wierni innych Kościołów. Należy pamiętać, że temu nabożeństwu towarzyszyło drugie, bliźniacze, które było niejako odpowiedzią Kościołów niekatolickich i odbyło się w Warszawie 22 stycznia 1962 r. w kościele ewangelicko-augsburskim Świętej Trójcy. Byli na nim obecni przedstawiciele Kościoła rzymskokatolickiego.

Warto zauważyć, że wydarzenia te miały miejsce jeszcze przed rozpoczęciem Soboru Watykańskiego II. Po jego zakończeniu nabożeństwa ekumeniczne na stałe weszły już do kalendarza różnych Kościołów. Odbywały się one nie tylko z okazji Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan, ale co miesiąc, w różnych miastach, m.in. w Warszawie i Lublinie.

Polska wcale nie była więc w tyle, jeśli chodzi o rozpoczęcie dialogu ekumenicznego. Pamiętajmy, że Polska Rada Ekumeniczna powstała w 1946 r., dwa lata przed powstaniem Światowej Rady Kościołów.

Wspólna modlitwa jest częścią składową ekumenizmu duchowego, który uważany jest za „serce” ruchu ekumenicznego. Przyświeca tej myśli przekonanie, że im my będziemy bliżej Chrystusa przez modlitwę i świętość życia, tym będziemy bliżej siebie.

Od tego czasu powstało wiele ekumenicznych inicjatyw, które nie sposób dziś zliczyć.

– Rzeczywiście, zaczęto organizować wiele przedsięwzięć, które zbliżają wiernych różnych wyznań chrześcijańskich na płaszczyźnie społeczno-kulturalnej czy charytatywnej. Znane od kilkunastu lat jest Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom. W Wielkim Poście w wielu miastach organizowane są Ekumeniczne Drogi Krzyżowe. W 2001 r. zaprezentowano pierwszy w Polsce ekumeniczny przekład Nowego Testamentu i Psalmów, tłumaczone są też dalsze księgi Starego Testamentu. Są ekumeniczne pielgrzymki, m.in. do Wilna czy katolicko-ewangelicka pielgrzymka szlakiem cesarza Ottona III z Magdeburga do Gniezna. Warto wspomnieć o Światowych Dniach Modlitwy Kobiet, Ekumenicznych Dniach Biblijnym (tzw. Święto Biblii) czy festiwalach przygotowywanych przez muzyków chrześcijańskich, np. „Song of Songs” w Toruniu.

Przez 50 lat w ruchu ekumenicznym w Polsce nastąpiły wydarzenia, które dziś uchodzą za normalne, a jeszcze kilkadziesiąt lat temu były nie do pomyślenia.

– Wkraczamy tu na teren ekumenizmu doktrynalnego, rozwijanego między środowiskami teologów. W styczniu 2000 r. podpisano deklarację o wzajemnym uznaniu chrztu. Stosowana jest gościnna wymiana kaznodziei. Dochodzi do niej wyjątkowo, właśnie podczas nabożeństw tygodnia ekumenicznego – podczas nabożeństwa w kościele rzymskokatolickim kazanie np. duchowny luterański czy prawosławny. Nabożeństwom ekumenicznym nikt już się nie dziwi.

Istnieją też stałe komisje dialogu międzywyznaniowego. W październiku 2010 r., po 13 latach, prace robocze zakończyła komisja katolicko-mariawicka. Jej zadaniem było m.in. zbadanie genezy ruchu mariawickiego oraz poznanie nauki obu Kościołów w kwestiach interesujących obie strony. Analizie poddano m.in. cenne dokumenty Kongregacji Doktryny Wiary. W tym roku spodziewamy się publikacji dwóch książek, które będą swoistym „dwugłosem” podsumowującym prace komisji.