Dziedzictwo obrzędów

Mówił o tym 13 maja podczas dwóch oddzielnych audiencji dla biskupów i prałatów obrządków syro-malabarskiego i syro-malankarskiego, przybyłych do Watykanu w ramach wizyty "ad Limina Apostolorum". Zwracał przy tym uwagę na starożytność, a zarazem wielką żywotność tych Kościołów. Przypomniawszy, że liturgia Kościoła syro-malabarskiego stanowiła "przez całe wieki część bogatej i zróżnicowanej kultury Indii", Ojciec Święty podkreślił, że jest ona "najżywszym wyrazem tożsamości waszego ludu", a sprawowanie tajemnicy eucharystycznej w tym obrządku odgrywało ważną rolę w kształtowaniu doświadczenia wiary w Indiach. Papież zachęcił hierarchów do "strzeżenia i odrodzenia tego skarbu z wielką troską, aby nigdy nie był on źródłem podziałów". Eucharystia nie tylko gromadzi wiernych wokół ołtarza, ale jest także źródłem pojednania, pomagającym przezwyciężać przeszkody na drodze do jedności umysłów i celów - mówił dalej Jan Paweł II. Przypomniał biskupom, że "jako główni strażnicy liturgii", mają oni obowiązek strzec jej przed nieuzasadnionymi eksperymentami, podejmowanymi przez niektórych księży, którzy zrywają z integralnością samej liturgii i mogą nawet spowodować poważne szkody dla wiernych. Ojciec Święty zachęcił hierarchów, aby podjęli wysiłek odnowienia ich "dziedzictwa obrządkowego" w świetle dokumentów soborowych, ze szczególnym uwzględnieniem dokumentu "Orientalium Ecclesiarum" i Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich oraz jego listu apostolskiego "Orientale Lumen". Wyraził pewność, że "prowadzony roztropnie, cierpliwie i z właściwą katechezą ten proces odnowy przyniesie obfite owoce". Zachęcił też, aby nadal wykonywali "tę podstawową pracę, aby liturgia była nie tylko badana, ale również sprawowana w całej swej integralności i pięknie". Papież wezwał również swych gości do pogłębiania braterskiej miłości i współpracy, podkreślając przy tym, że ich obecność w Rzymie "jest znakiem siły, ufności i jedności panującej wśród biskupów syro-malabarskich". Zwrócił uwagę na znaczenie Synodu Kościoła Syro-Malabarskiego jako "jednego z najszlachetniejszych wyrazów pełnej miłości kolegialności biskupów i jako odpowiedniego forum dla omawiania poważnych zagadnień wiary i społeczeństwa dla znalezienia rozwiązań dla wyzwań" stojących przed członkami tego Kościoła. Zachęcił także biskupów do dalszej ścisłej współpracy oraz przezwyciężania obaw i niezrozumienia w ich kolegami łacińskimi w ramach wspólnej Konferencji Episkopatu, a także ze Stolicą. Podkreślił konieczność jasnego rozróżnienia zakresów pracy ewangelizacyjnej i troski duszpasterskiej wśród katolików wschodnich, z poszanowaniem uprawnień miejscowych biskupów, którym Duch Święty powierzył kierowanie Kościołem w jedności z Pasterzem Kościoła powszechnego. Jan Paweł II zaapelował o głoszenie Dobrej Nowiny po wszystkie krańce ziemi, co w Indiach przekłada się na stały kontakt z różnymi religiami, kulturami i zwyczajami miejscowymi i co zakłada także konieczność stałego dialogu międzyreligijnego. Wezwał biskupów do stałej troski o liczne i dobre powołania kapłańskie, o kapłanów już wyświęconych i o osoby konsekrowane. Podobne treści znalazły się w przemówieniu Ojca Świętego do hierarchów Kościoła Syro-Malankarskiego. Rozpoczął je od słów: "Christo pastorum Principi" (o Chrystusie - Księciu pasterzy), będących tytułem dokumentu, wydanego przez Piusa XI, który w ten sposób przyjmował do pełnej wspólnoty z Rzymem ponad 70 lat temu ten właśnie Kościół. Papież podkreślił jego wielką żywotność i duchowość i dodał, że mieszkańcy Indii mają słuszne prawo poczuwać się do dumy ze swego bogatego dziedzictwa kulturalnego i duchowego, "wyrażającego się w kontemplacji, prostocie, harmonii, niestosowaniu przemocy, w zdyscyplinowaniu, oszczędnym życiu, pragnieniu poznawania nauki i filozofii". Dotyczy to również wspólnoty syro-malankarskiej - dodał Jan Paweł II. "Starożytne i czcigodne liturgiczne tradycje syro-malankarskie są skarbem, odzwierciedlającym powszechną naturę zbawczego dzieła Chrystusa w jedynym w swoim rodzaju kontekście indyjskim" - mówił dalej Ojciec Święty. Zauważył, że ma to szczególne znaczenie obecnie, w czasach narastającego zeświecczenia i zaniku poczucia świętości życia ludzkiego, toteż biskupi są wezwani do głoszenia i nauczania wiernych o potrzebie pogłębionej refleksji nad zagadnieniami moralnymi i społecznymi. Obecność tego Kościoła na polu oświaty i służby społecznej stwarza mu świetną pozycję do odpowiedniego przygotowania wszystkich ludzi dobrej woli do stawiania czoła tym problemem w sposób prawdziwie ludzki - podkreślił Papież. Wezwał następnie biskupów i prałatów syro-malankarskich do pogłębiania dialogu międzyreligijnego oraz do pracy nad budzeniem nowych i dobrych powołań kapłańskich i do życia zakonnego. Na zakończenie udzielił im, podobnie jak syro-malabarczykom, błogosławieństwa apostolskiego. Kościoły syro-malabarski i syro-malankarski są dwoma wschodnimi Kościołami katolickimi w Indiach, będącymi spadkobiercami wspólnot chrześcijańskich, obecnych w Indiach od pierwszych wieków. Syro-malabarczycy wywodzą się od tzw. chrześcijan św. Tomasza, gdyż według prastarych podań właśnie ten apostoł miał założyć pierwsze gminy chrześcijańskie na południu subkontynentu indyjskiego, na terenie dzisiejszego stanu Kerala. Gdy w połowie XVI w. do wybrzeży Indii dotarli Portugalczycy, w tym również misjonarze, rozpoczął się proces latynizacji tego Kościoła, który spowodował duże napięcia wśród miejscowych chrześcijan. Ostatecznie część z nich w 1622 uznała zwierzchnictwo Papieża i dzisiaj tworzą oni katolicki Kościół Syro-Malabarski z własną hierarchią, na której czele stoi arcybiskup większy Ernakulam-Angamaly (od 18 grudnia 1999 jest nim blisko 76-letni obecnie kard. Varkey Vithayathil). Obejmuje ona 5 metropolii (łącznie ze wspomnianym arcybiskupstwem), w których skład wchodzi 10 eparchii (diecezji) oraz dalszych 10 eparchii, wchodzących w skład metropolii łacińskich w Indiach i jedna eparchia w USA. Liczbę wyznawców tego Kościoła ocenia się na ok. 3 mln. Katolicki Kościół syro-malankarski również sięga korzeniami chrześcijan św. Tomasza, ale rozwijał się inaczej i dziś należy do tradycji liturgicznej antiocheńskiej. W 1930 r. część jego wiernych zawarła unię z Rzymem i obecnie jest to Kościół tworzący jedną metropolię w Trivandrum (również w stanie Kerala), obejmującą 3 diecezje. Na czele hierarchii syro-malankarskiej stoi od 6 listopada 1995 r. 68-letni obecnie abp Cyril Baselios Malancharuvil OIC. Liczebność członków tego Kościoła wynosi ok. 300 tysięcy.