Gdańsk: Festiwal Carillonowy

Już po raz siódmy odbywający się nad Motławą festiwal, trwający od 5 do 7 sierpnia, pod wieżą kościoła św. Katarzyny i Ratusza Głównego Miasta gromadzi setki słuchaczy. Carillonerzy, czyli muzycy grający na dzwonach, przygotowali w tym roku bardzo rozległy repertuar - od barokowych kompozycji Jana Sebastiana Bacha po XX-wieczne utwory Artura Rubinsteina. Wstęp na wszystkie koncerty jest wolny. Przez trzy kolejne dni gdańskiego Festiwalu codziennie carillonerzy zapraszają na trzy koncert. W samo południe pod wieżę ratuszową na Głównym Mieście, a o godz. 16 i 18 pod wieżę kościoła św. Katarzyny na Stare Miasto. W tym roku na festiwalu gości jeden z najlepszych na świecie specjalistów w tym zakresie, a zarazem kompozytor, wykładowca kompozycji w Królewskiej Szkole Carillonowej w Mechelen w Belgii, carilloner miejski w kilku miastach Geert d’Hollander z Belgii. 5 bm. o godz. 18 zagra na instrumencie w kościele św. Katarzyny, a w niedzielę w południe na ratuszowym. Kolejnym zagranicznym gościem jest dobrze już znany w Gdańsku Gert Oldenbeuving z Holandii, doskonały pedagog i instrumentalista. Muzyk ten nie tylko doradzał przy budowie gdańskich carillonów, ale także szkolił miejskich muzyków. Zagrał już pierwszy, otwierający dziś festiwal koncert. Ponownie usłyszeć go będzie można 6 bm. o godz. 18 pod kościołem św. Katarzyny. Słuchaczom zaprezentuje się również – dziś o godz. 16 i w sobotę o godz. 12 – Monika Kaźmierczak, gdańszczanka, świeżo upieczona absolwentka Niderlandzkiej Szkoły Carillonowej. Wystąpi również gdański carilloner Fabian Stanisz oraz dwie gdańskie adeptki – Katarzyna Piastowska i Anna Kasprzycka, które w sobotę o godz. 16 zagrają m.in. „Koncert dla dwóch Carillonerów”. W niedzielę podczas ostatniego koncertu usłyszeć będzie można wszystkich uczestników festiwalu w koncercie-niespodziance. W kościele św. Katarzyny pierwszy carillon zawieszono w 1578 r. Niewiele o nim wiadomo. Zapewne był to niewielki zespół dzwonów. Ostatni przedwojenny carillon dla tej świątyni powstał w 1910 r. w ludwisarni Schillingów w Apoldzie w Niemczech. Był to wówczas najcięższy carillon świata – ważył ponad 16 ton. Żywot jego był jednak krótki. W 1942 r. niemieckie władze okupacyjne zdjęły go, aby przetopić. Jakimś cudem ocalało 28 dzwonów. Grają dzisiaj w kościele Mariackim w Lubece. W 1989 r., dzięki usilnym staraniom dawnego gdańszczanina Hansa Eggebrechta z Hamburga i rzeszy ofiarodawców z kraju i zagranicy, św. Katarzyna znowu otrzymała carillon. Odlano go w królewskiej ludwisarni w Eijsbouts w Asten w Holandii. Carillon liczy 49 dzwonów o łącznej masie ok. 14 ton. Poszczególne dzwony są poświęcone świętym i błogosławionym, ludziom zasłużonym dla Gdańska, ofiarom obozów i tym, którzy ich ratowali. Napis na największym dzwonie – pobłogosławionym przez Jana Pawła II podczas jego pobytu w Gdańsku w 1987 r. – głosi: „Pokój i Pojednanie”. Carillon ratuszowy również nie przetrwał II wojny światowej. W 2000 r. zamontowano nowy, 37-dzwonowy, wykonany przez holenderską wytwórnię dzwonów i carillonów Royal Eijsbouts w Asten. W ciągu roku krótkie koncerty carillonowe rozbrzmiewają w Gdańsku w każdy piątek i sobotę, co godzinę carillony wygrywają melodie w trybie automatycznym, zmieniane stosownie do pór roku i kalendarza liturgicznego. Carillon to zespół zestrojonych ze sobą dzwonów, wyposażonych w mechanizm umożliwiający wygrywanie na nim melodii – automatycznie lub mechanicznie. Carilloner wygrywając melodie używa - jak przy grze na organach - dłoni, nie palców jednak, ale pięści, oraz stóp. Choć pierwszy carillon zagrał pod koniec średniowiecza, rozkwit tych instrumentów datuje się od XVII wieku. W Polsce poza Gdańskiem jest tylko jeszcze jeden carillon, na Jasnej Górze w Częstochowie.