RPO: Trzeba lustrować Kościół

Jest obowiązkiem Rzecznika Praw Obywatelskich sprzeciwianie się selektywnej instrumentalizacji praw obywatelskich. Z chronionych konstytucyjnie wolności mają prawo korzystać zarówno media (art. 14), jak i osoby prywatne, gdyż ustawa zasadnicza każdemu zapewnia wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Przy korzystaniu z tych praw niezbędny jest jednak umiar i odpowiedzialność, zwłaszcza zaś powstrzymywanie się przed ferowaniem pośpiesznych wyroków w miejsce niezawisłych sądów. Należy także przypomnieć, że troska o poszanowanie praw osób, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie współpracy z totalitarnym systemem zniewolenia, nie może naruszać swobody wypowiedzi ani prawa obywateli do informacji. Polskie prawo umożliwia ponadto osobom dotkniętym kłamliwymi czy oszczerczymi informacjami na ich temat dochodzenie stwierdzenia naruszenia ich dóbr osobistych. Powinny one mieć także prawo do dochodzenia swych spraw na drodze procesu lustracyjnego, gdyż sam fakt pomówienia czyni je osobami publicznymi. 3. Lustracja a Kościół katolicki Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli, zaś obowiązkiem obywateli jest troska o to dobro. Bezpieczeństwo państwa może być zagrożone przez byłych współpracowników Służby Bezpieczeństwa i agentów pełniących funkcje publiczne. W tym sensie lustracja jest także kwestią racji stanu. Brak lustracji zagraża instytucjom demokratycznego państwa oraz instytucjom społeczeństwa obywatelskiego, takim jak media, szkoły - zwłaszcza wyższe - Kościoły i stowarzyszenia, które dla właściwego funkcjonowania potrzebują zaufania społecznego. Rzecznik Praw Obywatelskich ze szczególnym zrozumieniem odnosi się do bólu, jaki towarzyszy ujawnianiu informacji o różnych formach współpracy niektórych duchownych Kościoła katolickiego z komunistyczną służbą bezpieczeństwa. Zachowując - zgodnie z literą i duchem art. 25 konstytucji - wymaganą bezstronność w sprawach religijnych oraz szanując autonomię Kościoła, Rzecznik nie może ignorować oczywistego faktu, że duchowni nie tworzą odrębnej kategorii obywateli, jak tylko związaną ze szczególną odpowiedzialnością wynikającą z ich powołania. Jestem zarazem przekonany, że ujawnianie informacji o współpracy duchownych ze służbami bezpieczeństwa nie tylko nie przyniesie szkody Kościołowi, lecz przyczyni się do wzrostu zaufania wiernych wobec swych duszpasterzy. Głęboko wierzę, że Kościół polski nie po raz pierwszy sprosta swojej wielkiej odpowiedzialności strażnika prawdy i godności człowieka, która jest warunkiem budowania zaufania w życiu społecznym i podstawą dobra wspólnego. Tytuł od redakcji