Tajne archiwum papieskie otwarte

Otwarcie tego archiwum było pragnieniem Jana Pawła II. Już w pierwszych godzinach do Watykanu zgłosiło się około 50 naukowców. W pierwszych komentarzach podkreśla się, że historyków zajmujących się pontyfikatem, za którego we Włoszech i Niemczech narodził się faszyzm, najbardziej interesuje stosunek Stolicy Apostolskiej i samego papieża do nasilających się przed wybuchem drugiej wojny światowej prześladowań Żydów. Opracowanie 30 tysięcy teczek z dokumentami pochodzącymi z 17 lat pontyfikatu Piusa XI trwało 21 lat. Wśród materiałów archiwalnych są prywatne oraz oficjalne listy, encykliki i inne pisma, pozostawione przez Piusa XI. W wywiadzie dla Radia Watykańskiego ksiądz Giovanni Sale, historyk dwutygodnika włoskich jezuitów "la Civilta Cattolica" i wykładowca Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego, wyraził nadzieję, że nowe dokumenty pozwolą rzucić nowe światło na udział Kościoła w wydarzeniach między obu wojnami światowymi. Włoski jezuita przyznał, że badania nad tym okresem "znalazły się w kryzysie z powodu braku wartościowych źródeł". "Materiały, które od dzisiaj są dostępne, pozwolą historykom zweryfikować i pogłębić ich badania, ale również zrewidować niektóre stanowiska, oparte częstokroć na uprzedzeniach" - stwierdził ks. Sale. Ostrzegł przed "mocnym rozczarowaniem" tych, którzy "udadzą się do archiwum z zamiarem znalezienia sensacyjnych dokumentów, mogących posłużyć do napisania dziennikarskich pamfletów". Wezwał historyków, by pochylili się nad dokumentami bez pośpiechu i nie wyciągali z nich pochopnych wniosków. Kardynał Achille Ratti został wybrany na konklawe w lutym 1922 roku, wcześniej był między innymi nuncjuszem apostolskim w Polsce. Jako papież, którego pontyfikat rozpoczął się kilka lat po zakończeniu pierwszej wojny światowej, za swój cel obrał przede wszystkim działanie na rzecz pokoju między narodami. W marcu 1937 roku ogłosił dwie niezwykle ważne ze względu na kontekst historyczny encykliki: "Divini redemptoris" o ateistycznym komunizmie oraz "Mit brennender Sorge" ("Z wielką troską") przeciwko narodowemu socjalizmowi. W obu dokumentach potępił totalitaryzmy tamtej epoki. Gdy w Rzeszy Niemieckiej rozpoczęły się prześladowania Kościoła, Pius XI napisał wiele listów do Hitlera, próbując nakłonić go do przestrzegania konkordatu. Pius XI zmarł w lutym 1939 roku, na siedem miesięcy przed wybuchem drugiej wojny światowej. Także za jego pontyfikatu, 2 sierpnia 1925 roku, został podpisany konkordat między Polską a Stolicą Apostolską.