Rozrachunki po zwycięstwie

Ten ostatni w swoje przemówienie oparł na osobistych doświadczeniach, badacza historii PRL. - Od momentu poznawania akt UB/SB ze zdumieniem zauważyłem, że bohaterowie i zdrajcy, którzy mieli zajmować całe strony i być oddzieleni wyrazistą kreską, okazali się być na marginesie tych stron. Dominowali ludzie, którzy w różny sposób usiłowali znaleźć modus vivendi z instytucjami komunistycznego państwa by zapewnić funkcjonowanie kościelnej instytucji – mówił historyk z KUL. - Wobec tych, którzy usiłują badać i oceniać PRL-owską przeszłość zapanowała nieufność, a wobec tych, którzy w tej przeszłości żyli, aktywnie szerzy się i wzmaga podejrzliwość. Widzę tu smutną analogię do stanu polskich umysłów po klęsce Powstania Styczniowego, kiedy kraj oplotła sieć wzajemnych potępień, oskarżeń, demaskatorskich aktów rozrachunkowych. Zasadnicza odmienność, polegająca na tym, że dzisiaj dokonujemy rozliczeń wolni od zewnętrznych opresji, pozwala ufać w ich skuteczność, choćby oddaloną w czasie, ale zarazem zobowiązuje do bardzo pilnego baczenia nie tylko na sprawiedliwość osądów, ale na to, by niczyjej godności nie ranić w procesie sądzenia – konkludowała Magdalena Bajer.