Zmiany w Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii

Zgodnie z prawem kościelnym, za duszpasterstwo emigracji odpowiedzialny jest biskup miejsca. Oznacza to, że podobnie jak w innych krajach, misja jurysdykcyjnie podlegać będzie bezpośrednio ordynariuszowi diecezji.
Niemalże od początku istnienia polonijnych struktur kościelnych na Wyspach Brytyjskich Polska Misja Katolicka miała charakter personalnej diecezji polskiej na terenie Anglii i Walii, nad którą pieczę sprawował wikariusz delegat dla Polaków w Anglii i Walii - rektor. Zmiany w misji rozpoczną się już 1 marca. Tego dnia funkcję rektora przestanie pełnić ks. prał. Tadeusz Kukla, który kierował Polską Misją Katolicką w Anglii i Walii od 2002 roku. Stanowisko to zajmie ks. prał. Stefan Wylężek. Przez kolejnych sześć miesięcy Misja funkcjonowała będzie na dotychczasowych zasadach. W tym czasie trwać będzie dyskusja na temat funkcjonowania Polskiej Misji Katolickiej. Istnieje możliwość, że pod koniec roku, zgodnie z prawem kościelnym, za duszpasterstwo emigracji odpowiedzialność przejmie biskup miejsca i jemu przysługiwać będą prawa jurysdykcyjne. W taki sposób funkcjonują polskie misje katolickie w innych krajach.

Jednak sytuacja Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii jest nieco inna. Otóż w odróżnieniu do innych krajów własnością Misji są budynki o charakterze kościelnym. Angielskie prawo nie daje Kościołowi osobowości prawnej, stąd wspólnoty wyznaniowe zakładają specjalne fundusze, które zarządzają majątkiem. Jeśli doszłoby do zmian jurysdykcyjnych, rektor Misji utraciłby większość kompetencji.

Dyskusja wokół zmiany funkcjonowania Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii to wynik prac grupy roboczej, złożonej z przedstawicieli episkopatów Polski oraz Anglii i Walii. Powstała ona w marcu 2008 roku jako pokłosie 343. zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski, którego gościem był kard. Cormac Murpy-O’Connor, ówczesny przewodniczący Episkopatu Anglii i Walii. Kolejne spotkanie zespołu odbędzie się 18 maja w Londynie.

Jak przyznał w rozmowie z KAI bp Wojciech Polak, delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. duszpasterstwa emigracji, istnieje konieczność wypracowania nowego modelu duszpasterstwa emigracyjnego na Wyspach Brytyjskich. Hierarcha przypomniał, że zgodnie z Prawem Kanonicznym i wytycznymi watykańskiej instrukcji „Erga migrantes Caritas Christi” z 2004 r. pierwszym odpowiedzialnym za duszpasterstwo emigracji jest biskup miejsca. Stąd konieczność dostosowania struktur Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii do istniejącego w Kościele prawa.

Obecnie władza rektora polega m.in. na udzielaniu kapłanom pracującym wśród polskich emigrantów misji kanonicznej. Tymczasem takie uprawnienia należą się biskupowi. Po zmianach rektor występował będzie do biskupa miejsca proponując kapłana, którego biskup ustanowi dla danej wspólnoty, udzielając mu, zgodnie z prawem kościelnym, odpowiedniej jurysdykcji.

Bp Polak zapewnił, że nie chodzi o burzenie struktur Misji na Wyspach Brytyjskich, ale o podjęcie koniecznych reform w zakresie jurysdykcji, finansowania i pracy duszpasterskiej. Możliwym jest, a zależy na tym także odpowiedzialnym za pracę duszpasterską wśród Polaków na Wyspach brytyjskich, iż mimo zmian jurysdykcyjnych, w porozumieniu z całą Konferencją Episkopatu Anglii i Walii nowemu rektorowi udzielone zostaną specjalne uprawnienia, które pozwolą mu na zarządzanie Misją na zasadach podobnych do dotychczasowych. Rozmowy na ten temat wciąż trwają.

Działalność Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii została sformalizowana w 1894 roku. 15 września 1948 r. Kard. Bernard William Griffin wydał dekret mianujący ówczesnego rektora wikariuszem delegatem dla cywilnych Polaków w Anglii i Walii z władzą ordynariusza. Dokument ten stworzył de facto personalną diecezję polską na terenie Anglii i Walii.

Z racji tego, iż angielskie prawo nie daje Kościołowi katolickiemu osobowości prawnej, by Misja taką osobowość mogła uzyskać w 1952 roku powstało Powiernictwo Polskiej Misji Katolickiej, na wzór angielskich diecezjalnych powiernictw. „Polski Fundusz Dobroczynności” stał się w ten sposób właścicielem wszelkich dóbr materialnych polskiego Kościoła emigracyjnego. W 2008 roku zmieniono nazwę powiernictwa na „Fundusz Dobroczynny Polskiej Misji Katolickiej”.

Obecnie własnością Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii jest ok. 30 kościołów, 12 kaplic, prawie 40 plebanii i ponad 50 ośrodków parafialnych.

Na Wyspach Brytyjskich przebywa obecnie ok. miliona Polaków. Większość z nich wyemigrowała tam po roku 2004, gdy Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Posługę duszpasterską w języku polskim pełni dokładnie 110 księży, działa 86 stałych parafii, które mają również swoje filie - w sumie jest to dokładnie 214 placówek duszpasterskich. Niestety, zaledwie ok. 10 proc. Polaków na Wyspach Brytyjskich regularnie chodzi do kościoła.