Odkrycie z małej wioski w "Nature"

  Archiwum M. Furmanka /UWr Znalezione m.in. w Dzielnicy szczątki ludzkie sprzed 4 tys. lat dostarczyły wielu ważnych informacji Dzięki badaniom prowadzonym od kilku lat m. in. w Dzielnicy (gm. Cisek, woj. opolskie) przez archeologów dr. Mirosława Furmanka i mgr. Artura Rapińskiego oraz dokonanym tam odkryciom mała wioska na Opolszczyźnie została odnotowana w artykule opublikowanym w jednym z najważniejszych i najbardziej prestiżowych czasopism naukowych na świecie.

Publikacja w najnowszym numerze „Nature” prezentuje wyniki największych dotąd przeprowadzonych badań starożytnego DNA, będących efektem współpracy międzynarodowego zespołu 144 genetyków i archeologów z Europy i Stanów Zjednoczonych. Dzięki nim udało się stworzyć dużo bardziej subtelny obraz zróżnicowania populacji europejskich niż było to dotąd możliwe.

- Poprzez zaawansowane badania genomiczne, które wykonano dla ok. 400 szkieletów pochodzących z najważniejszych stanowisk w Europie, w tym również dla niektórych szkieletów odkrytych w Dzielnicy (ale także w nieodległych od Dzielnicy Kornicach oraz Raciborzu) podjęto próbę wyjaśnienia zagadki związanej z pojawieniem się pomiędzy ok. 4750 a 4400 lat temu grobów wyposażonych w bardzo podobne do siebie przedmioty, które ze względu na występujące wśród nich ekskluzywne naczynia w kształcie odwróconego dzwonu nazywano kulturą pucharów dzwonowatych albo „fenomenem pucharów dzwonowatych” - tłumaczy dr Furmanek. - Znaleziska te zapoczątkowały trwającą już ponad 100 lat debatę, czy za ich rozprzestrzenieniem kryje się migracja ludzi na dużą skalę, a podobieństwo znalezisk wynika z istnienia wówczas „ludu pucharowego”, ściśle definiującego swoją tożsamość etniczną, czy też wynikało to z istnienia swego rodzaju „mody” na pewnego typu przedmioty luksusowe wśród ówczesnych elit społecznych.

  Karina Grytz-Jurkowska (zdjęcie fragmentu artykułu) Fragment wspomnianego artykułu w bieżącym wydaniu "Nature". Całość dostępna na stronie https://www.nature.com/articles/nature25738 W ciągu wielu lat badań kolebkę tego zjawiska lokalizowano w różnych miejscach (np. Francja, Bliski Wschód, Egipt, Holandia czy Europa Środkowa) często wskazując na Półwysep Iberyjski, gdzie pewne elementy kultury materialnej pojawiają się najwcześniej. Przeprowadzone badania pozwoliły rozwikłać tę zagadkę.

- Wykonane badania genetyczne wskazują, że jego rozprzestrzenienie się pomiędzy Iberią a Europą Środkową odbyło się bez znaczącego przemieszczania się ludności - podkreśla archeolog. - Inaczej było w przypadku Wysp Brytyjskich. Tu wraz z pojawieniem się pucharów dzwonowatych pojawiają się osobnicy różniący się profilem DNA od miejscowych populacji. Jak się przypuszcza 90 procent populacji ówczesnych Wysp Brytyjskich zostało zastąpiona przez grupy przybyszów z kontynentu.

Próbki z Dzielnicy analizowane były w laboratorium Davida Reicha (Harvard Medical School, USA).

Badania archeologiczne prowadzone w Dzielnicy przez ekipę dr. Furmanka i mgr. Rapińskiego co roku dostarczają wielu cennych informacji na temat społeczności żyjących na tym terenie od 7500 do 4000 lat temu. Od 3 lat badania naukowcy koncentrują się na cmentarzysku z przełomu młodszej epoki kamienia oraz wczesnej epoki brązu (ok. 4300-4100 lat temu).