Pierwszy tekst po polsku wydrukowano we Wrocławiu

Na ekspozycji znajdziemy monumentalne nastawy ołtarzowe, wielkie gotyckie figury pogodnie uśmiechniętych świętych z ich charakterystycznymi atrybutami – kołem (św. Katarzyna), wieżą (św. Barbara), smokiem (św. Małgorzata), nożem (św. Bartłomiej), sceny Męki Chrystusa, biblijne historie ukazane niczym w komiksie na kolejnych ołtarzowych kwaterach.

Przechodząc pośród lśniących złotem i soczystymi kolorami dzieł sztuki, przegapić można gablotę umieszczoną – ze względu na konserwatorski wymóg ograniczenia światła – na korytarzu, z niepozorną, wydawałoby się, księgą. W istocie jest to szczególny zabytek.

– Jest to druk powstały w 1475 r. w oficynie Kaspera Elyana, drukarza, który pochodził z Głogowa, był kanonikiem wrocławskiej katedry – wyjaśnia kuratorka wystawy dr Agnieszka Patała. – W ramach swojej edukacji uniwersyteckiej nauczył się także sztuki druku. Na wystawie prezentujemy wydrukowane w jego oficynie „Statuty synodalne”, zamówione przez pochodzącego z Nadrenii biskupa wrocławskiego Rudolfa II von Rüdesheim. Znajdują się w niej między innymi teksty modlitw w językach najczęściej używanych na Śląsku, a więc w języku polskim i niemieckim. Jest to wydawnictwo uważane za pierwsze zawierające drukowane słowa w języku polskim. Śląsk był miejscem, do którego drukowana książka, w formie inkunabułów czy drzeworytów, docierała bardzo wcześnie.

Druk, przechowywany obecnie w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu, został wydany dokładnie 9 października 1475 r. – w pierwszej na Śląsku oficynie wydawniczej, nazywanej Drukarnią Świętokrzyską. Założył ją Kasper Elyan, wykształcony na uniwersytetach w Lipsku, Krakowie i Erfurcie, kanonik wrocławski i pierwszy wrocławski typograf.

Zamówiona przez bp. Rudolfa publikacja zawiera łaciński tekst uchwał podjętych podczas synodów diecezji wrocławskiej, zwołanych w 1466, 1473 i 1475 r. Wspomniany pierwszy drukowany tekst w języku polskim (w jego ówczesnej postaci) to zapis modlitw Ojcze Nasz, Zdrowaś Mario i Wierzę w Boga. Postanowienia synodalne dotyczyły ujednolicenia tekstów tych modlitw (zobacz TUTAJ). Jak zauważają autorzy wystawy, jest to dowód na powszechne posługiwanie się językiem polskim obok języka niemieckiego w diecezji wrocławskiej w końcu XV w.

Prezentowany na wystawie druk przechowywany jest na co dzień w Bibliotece Uniwersytetu Wrocławskiego.

Dodajmy, że w miejscu, gdzie niegdyś znajdowała się Drukarnia Świętokrzyska, przy ul. Katedralnej 3, obecnie działa TUM Wydawnictwo i Drukarnia Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, znajdują się także siedziby wrocławskich oddziałów „Gościa Niedzielnego” i „Niedzieli” oraz Teatru na Ostrowie.

Wystawa „Migracje. Sztuka późnogotycka na Śląsku” to jedno z najważniejszych wydarzeń w powojennej historii polskiego muzealnictwa. Prezentuje wiele niezwykłych dzieł, które przed laty opuściły swój macierzysty region, a dziś po raz pierwszy powracają do Wrocławia. Więcej TUTAJ.

Św. Łukasz malujący wizerunek Maryi (fragment dzieła Jakoba Beinharta z 1506 r.) Agata Combik /Foto Gość