Pamięci Jana Karskiego, legendarnego emisariusza

Jan Karski był człowiekiem, który na podstawie obserwacji i rozmów z przedstawicielami społeczności żydowskiej przekazał Rządowi RP na Uchodźstwie pierwszy wiarygodny raport na temat zagłady Żydów i skali tej tragedii. Dotarł do najwyższych przedstawicieli władz alianckich, z prezydentem USA Franklinem D. Rooseveltem na czele, i próbował skłonić ich do przeciwdziałania akcji niemieckiej. Karski prowadził również działalność na rzecz uświadomienia zagranicznej opinii publicznej prawdy o okupowanej Polsce i działalności Polskiego Państwa Podziemnego, czemu służyło m.in. opublikowanie książki "The Story of a Secret State". Po wojnie pozostał na emigracji. Podjął studia z zakresu nauk politycznych i obronił doktorat na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie, gdzie przez dalsze 40 lat wykładał stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu. Wśród jego studentów był m.in. przyszły prezydent Bill Clinton.

Jan Karski, ps. Witold, właściwie Jan Kozielewski (1914-2000), prawnik, historyk, pracował w latach 1936-1939 w polskiej służbie dyplomatycznej. Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 roku. Zbiegł z niewoli radzieckiej. W konspiracji działał od 1939 roku. Konspiracyjne władze krajowe kilkakrotnie wysyłały go do rządu w Paryżu i Londynie. Aresztowany przez gestapo, został odbity przez AK ze szpitala więziennego.

Misję przygotowania raportu o eksterminacji Żydów w okupowanej przez hitlerowców Polsce i działalności PPP wypełniał z narażeniem życia. Dwukrotnie udało mu się wejść do getta warszawskiego, a także w mundurze żołnierza niemieckiego do obozu dla Żydów w Izbicy. Jesienią 1942 r. przedostał się do Wielkiej Brytanii, wywożąc w formie mikrofilmów dokumenty i zdjęcia, by jako naoczny świadek przekazać, poruszyć sumienia polityków, wstrząsnąć opinią publiczną i tym samym spełnić powierzoną mu misję.

Na podstawie raportu Karskiego ówczesny minister spraw zagranicznych rządu RP na Uchodźstwie Edward Raczyński przygotował pierwszy oficjalny raport o Holokauście, skierowany do zachodniej opinii publicznej. Dokument kończył się wezwaniem rządów krajów będących sygnatariuszami deklaracji narodów zjednoczonych do przeciwstawienia się niemieckim działaniom. Karski dramatycznie apelował o ratunek dla Żydów - przedstawiał swój raport politykom, hierarchom kościelnym, przedstawicielom mediów i przemysłu filmowego. Niestety, w większości ci, którzy go wysłuchali, nie uwierzyli w informacje o zagładzie Żydów w Polsce. Po wojnie pozostał na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Jako świadek Zagłady do końca życia dawał świadectwo najstraszliwszej zbrodni XX wieku. Doczekał się najwyższych państwowych odznaczeń.

Jan Karski za swoją działalność został uhonorowany najwyższymi odznaczeniami państwowymi - polskim Orderem Orła Białego i amerykańskim Medalem Wolności, a także tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2000 r. Karski powołał kapitułę i ustanowił Nagrodę Orła Jana Karskiego "dla Polaków, którzy godnie nad Polską potrafią się zafrasować i dla tych, którzy nie będąc Polakami, nie pozostają wobec Polski obojętni". Nagroda ma charakter honorowy.

W 20. rocznicę śmierci legendarnego emisariusza 13 lipca o godz. 18 w bazylice Świętego Krzyża w Warszawie uroczystej Mszy św. przewodniczyć będzie bp Rafał Markowski. Wcześniej, o 16.00, złożone zostaną kwiaty pod tablicą pamięci bohatera przy ul. Czerwonego Krzyża 6 na warszawskim Powiślu.

Dzień wcześniej, 12 lipca, na uroczystości rocznicowe zaprasza Fundacja Edukacyjna Jana Karskiego. O 15.30 nastąpi złożenie kwiatów przy pomniku-ławeczce Jana Karskiego przy Muzeum POLIN. O 17.00 zostanie odprawiona przez ks. Grzegorza Michalczyka i ks. Andrzeja Lutra Msza św. w intencji zmarłego kuriera Polskiego Państwa Podziemnego (w kościele środowisk twórczych św. Andrzeja Apostoła i św. Alberta Chmielowskiego, ul. Senatorska 18B). Po niej zaplanowany został koncert dedykowany J. Karskiemu, organizowany przez Fundację Edukacyjną Jana Karskiego wraz z Dzielnicą Śródmieście m.st. Warszawy.