W piątek dla ponad 4.7 mln uczniów kończy się rok szkolny 2022/2023

Rok szkolny 2022/2023 był drugim rokiem, gdy w polskich szkołach uczyli się uczniowie z Ukrainy, którzy przybyli do naszego kraju po wybuchu wojny. Według danych MEiN w szkołach podstawowych w całej Polsce w kończącym się roku szkolnym uczyło się ok. 116,8 tys. uczniów będących obywatelami Ukrainy, a w szkołach ponadpodstawowych ok. 27,2 tys.

Z początkiem roku szkolnego 2022/2023 w szkołach ponadpodstawowych pojawił się nowy przedmiot szkolny - historia i teraźniejszość, czyli HiT. Obejmuje on zagadnienia z zakresu wiedzy o społeczeństwie oraz historii najnowszej 1945-2015 r. Wprowadzany jest on stopniowo w miejsce wiedzy o społeczeństwie.

1 września 2022 r. w życie weszły też zmiany w podstawie programowej przedmiotu edukacja dla bezpieczeństwa. Wprowadzono nowe treści nauczania m.in. szkolenie strzeleckie. W szkołach jest to wyłącznie teoria bezpiecznego obchodzenia się z bronią. Z kolei w szkołach ponadpodstawowych szkolenie obejmuje podstawy strzelania z częścią praktyczną prowadzoną z wykorzystaniem bezpiecznych narządzi do ćwiczeń strzeleckich takich, jak np. broń kulowa, pneumatyczna, repliki broni strzeleckiej, strzelnice wirtualne albo laserowe.

Rok szkolny 2022/2023 był też kolejnym, w którym egzamin ósmoklasisty i matura przeprowadzone zostały według wymagań egzaminacyjnych stanowiących katalog zawężonych wymagań określonych w podstawie programowej. Po dwuletniej przerwie, spowodowanej pandemią COVID-19, na maturze przeprowadzono obowiązkowe egzaminy ustne z języka polskiego i języka obcego.

Wiosną tego roku po raz pierwszy matury w liceach ogólnokształcących przeprowadzono według nowych zasad, związane jest to z tym, że w tym roku maturę zdawał pierwszy rocznik absolwentów 4-letnich liceów, którzy uczyli się według nowej podstawy programowej. Absolwenci techników maturę według nowych zasad będą po raz pierwszy zdawać wiosną 2024 r.

Na nowej maturze najwięcej zmian jest na egzaminach z języka polskiego, zarówno na pisemnym, jak i na ustnym. Na egzaminach z języka polskiego maturzystów obowiązywała dłuższa lista lektur, których znajomość była wymagana na egzaminie. Musieli też napisać dłuższe wypracowanie. Inaczej niż dotąd formułowane są tematy wypracowania (nie było w nich wskazanych konkretnych tekstów, do których musieli się zdający odnieść). Z kolei na egzaminie ustnym zdający losuje zestaw składający się z dwóch zadań (na "starej" maturze było tylko jedno zadanie). Jedno z nich jest z puli zadań jawnych (których listę opublikowała Centralna Komisja Egzaminacyjna), a drugie z puli zadań niejawnych.

Z początkiem roku szkolnego 2022/2023 weszły w życie też zmiany dotyczące pragmatyki zawodowej nauczycieli.

Została zmniejszona liczba stopni awansu zawodowego. Zlikwidowano dwa stopnie: nauczyciel stażysta i nauczyciel kontraktowy. W ich miejsce pojawił się nauczyciel początkujący, którego tzw. średnie wynagrodzenia ustalono na 120 proc. kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej (jest wyższe niż średnie wynagrodzenie stażysty i nauczyciela kontraktowego).

W roku szkolnym 2022/2023 podniesiono wynagrodzenia nauczycieli. We wrześniu podwyżki otrzymali nauczyciele rozpoczynający prace w zawodzie, a od stycznia wszyscy nauczycieli nie zależnie od ich stopnia awansu zawodowego otrzymali podwyżkę - średnie wynagrodzenie nauczycieli wzrosło o 7,8 proc. od stycznia.

Z 1 wrześniem wprowadzono nauczycielom w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy obowiązek "dostępności w szkole w wymiarze 1 godziny tygodniowo" dla uczniów i rodziców. Weszły też standardy zatrudnienia w szkołach nauczycieli specjalistów: pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych.

Kolejne duże zmiany czekają uczniów i nauczycieli w nowym roku szkolnym 2023/2024, bowiem w lutym 2023 r. minister edukacji i nauki podpisał nowelizacje dwóch rozporządzeń w sprawie podstawy programowej. Zgodnie z nimi od września 2023 r. w szkołach podstawowych możliwe będzie nauczanie języka łacińskiego, przedmiot podstawy przedsiębiorczości zastąpi przedmiot biznes i zarządzenie, a w wykazie lektur z języka polskiego dla liceum i technikum pojawią się gry o walorach edukacyjnych: "This War of Mine" i "Gra Szyfrów".

Zgodnie z uchwaloną w maju przez Sejm ustawą o wsparciu kompetencji cyfrowych uczniów i nauczycieli, co roku - począwszy od roku szkolnego 2023/2024 - kolejne roczniki uczniów klas IV szkół podstawowych publicznych i niepublicznych otrzymają bezpłatnie laptopy. Będą one kupowane centralnie, następnie trafią do organów prowadzących szkoły, a potem do uczniów. Laptop będzie własnością rodziców ucznia. W ustawie zapisano też, że nauczyciele otrzymają bon z przeznaczeniem na zakup laptopa lub laptopa przeglądarkowego.

W połowie czerwca Sejm uchwalił zaś nowelizację 15 ustaw, m.in. ustawy Karta Nauczyciela i ustawy Prawo oświatowe. Zgodnie z nią przejść na emeryturę na szczególnych zasadach, czyli w wieku niższym niż ustawowy będą mogli nauczyciele, którzy rozpoczęli przed 1 stycznia 1999 r. pracę na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego, mają udokumentowany okres składkowy wynoszący co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 20 lat "pracy przy tablicy". Podstawę do obliczenia emerytury stażowej ma stanowić wysokość składek zewidencjonowanych na koncie nauczyciela, kapitału zakładowego oraz środków z Otwartych Funduszy Emerytalnych. Nauczyciela, który przejdzie na emeryturę na szczególnych zasadach, a nie osiągnął wieku emerytalnego, będzie można zatrudnić w szkole tylko za zgodą kuratora. Wymiar zatrudnienia w szkole takiego nauczyciela nie będzie mógł być wyższy niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć.

Do przejścia na emeryturę na szczególnych zasadach będą mogli przejść począwszy od: 1 września 2024 r. (nauczyciele urodzeni przed 1 września 1966 r.); 1 września 2025 r. (nauczyciele urodzeni po 31 sierpnia 1966 r., a przed 1 września 1969 r.); 1 września 2026 r. (nauczyciele urodzeni po 31 sierpnia 1969 r.).

Nowela rozszerza też grono uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, które jest odpowiednikiem emerytur pomostowych, o nauczycieli zatrudnionych w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych.

Wprowadza także większy nadzór kuratora, m.in. nad szkołami i placówkami niepublicznymi. Wcześniejsza - uchwalona w listopadzie 2022 r. - nowelizacja Prawa oświatowego, która miała wprowadzić m.in. zmiany w zasadach działalności organizacji i stowarzyszeń w szkołach i przedszkolach, a także wprowadzającą zmiany w edukacji domowej, została w grudniu zawetowana przez prezydenta Andrzeja Dudę.

W kwietniu Sejm odrzucił wniosek posłów opozycji - Koalicji Obywatelskiej, Lewicy, Koalicji Polskiej i Polski 2050, o wyrażenie wotum nieufności wobec ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka. Był on pokłosiem publikacji TVN24.pl, według której pieniądze z konkursu MEiN miały trafiać do organizacji zbliżonych do PiS.