Pod okiem cara

W trakcie posiedzenia Grupy do Spraw Trudnych mieliśmy okazję zapoznać się ze specjalnie przygotowaną dla nas prezentacją wyboru dokumentów przechowywanych w zasobach tamtejszego Rosyjskiego Państwowego Archiwum Historycznego dotyczących także ziem polskich. To jedno z największych i najbardziej nowoczesnych archiwów w Europie, którego zasób wynosi ponad 200 km akt. Jak powiedział mi jego dyrektor prof. Aleksandr Sokołow, w zbiorach muzeum znajdują się setki tysięcy dokumentów mających bezpośredni związek z naszą historią na przestrzeni ponad 200 lat. Część z nich została wytworzona przez centralne carskie urzędy zajmujące się nadzorem nad ziemiami polskimi. Inne są efektem pracy rosyjskich instytucji działających w Królestwie Polskim. Są wreszcie w tym zbiorze dokumenty wywiezione do Petersburga jako łupy wojenne, które jako tzw. archiwa przemieszczone powinny być zwrócone Polsce, co było przesądzone w traktacie ryskim z marca 1921 r., ale nie zostało w pełni nigdy wykonane.