IPN zbada sowieckie zbrodnie na Polakach w Gruzji

Zawarta na rok umowa przewiduje zakup 20 tys. kopii dokumentów dotyczących Polaków przebywających na terytorium Gruzji w XX stuleciu. Pierwsza pula przekazanych do IPN materiałów z gruzińskiego archiwum zawiera 1,6 tys. kopii cyfrowych archiwaliów.

Pod polsko-gruzińskim porozumieniem podpisy złożyli prezes IPN Łukasz Kamiński oraz prorektor Akademii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Gruzji Pridon Diasamidze.

"To bardzo ważny moment dla Instytutu Pamięci Narodowej" - podkreślił Kamiński, odnosząc się do początku współpracy IPN z Akademią MSW Gruzji.

Jak mówił, szczególnie ważne dla instytutu jest pozyskiwanie kopii materiałów archiwalnych związanych z istotnymi dla XX-wiecznej historii Polski wydarzeniami. "Te materiały dotyczą kilku wątków. Najważniejsze z nich to represje wobec Polaków, mieszkańców Gruzji, w latach 20. i 30. XX w. oraz materiały związane ze zbrodniami popełnionymi w czasie II wojny światowej na terenie ziem polskich. Liczymy również, że w toku tej współpracy uda się odnaleźć i skopiować materiały dotyczące represji Polaków w okresie powojennym" - mówił prezes IPN.

Diasamidze przypomniał, że współpraca Akademii MSW z IPN zaczęła się już półtora roku temu, kiedy delegacja instytutu odwiedziła gruzińskie archiwum MSW, zapoznając się jego bogatym zasobem.

Jego część - dodał Diasamidze - dotycząca represji Polaków w sowieckiej Gruzji w czasie Wielkiego Terroru, była prezentowana na wystawie w Tbilisi, zorganizowanej przez gruzińskie MSW wspólnie z Ambasadą Rzeczpospolitej Polskiej w lutym tego roku.

"Polska i Gruzja są narodami miłującymi wolność i w swych kontaktach, w swojej przyjaźni, powinny pielęgnować tę wartość" - podsumował Diasamidze.

W Archiwum MSW Gruzji znajdują się m.in. dokumenty gruzińskiej bezpieki, w tym akta śledztw oraz protokoły przesłuchań, a także materiały KC Komunistycznej Partii Gruzji. "To materiały rangi państwowej" - ocenił dyrektor gruzińskiej placówki Omar Tushurashvili, wyrażając nadzieję, że obie strony porozumienia będą czerpać korzyści ze współpracy archiwalnej.

Jak dodał, państwo sowieckie prześladowało Polaków i Gruzinów za rzekome przestępstwa polityczne, zarzucając im przede wszystkim - w języku sowieckiej propagandy - działalność antypaństwową i kontrrewolucyjną.

Dyrektor Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN Rafał Leśkiewicz, charakteryzując gruzińskie zasoby archiwalne powiedział, że cennymi dokumentami dla IPN - oprócz materiałów bezpośrednio związanych z represjami ludności polskiej - są także m.in. archiwalia dotyczące jeńców niemieckich przebywających w czasie II wojny światowej na terytorium Gruzińskiej Republiki Socjalistycznej, którzy brali udział m.in. w pacyfikacjach Lwowa oraz Stanisławowa.

Z perspektywy badań nad podziemiem niepodległościowym dużą wagę posiadają również dokumenty dotyczące żołnierzy AK z Wileńszczyzny, którzy po rozbiciu struktur konspiracyjnych znaleźli się w obozie filtracyjnym w gruzińskim Kutaisi.

W ocenie Leśkiewicza, podpisanie umowy z archiwum MSW Gruzji to kolejny ważny element, m.in. po zawarciu analogicznych porozumień z archiwami na Ukrainie, Rumunii i Litwie - rozwoju międzynarodowej współpracy IPN z zagranicznymi partnerami. "Efekty tej współpracy widać na przykładzie wielotomowych publikacji źródłowych" - zaznaczył archiwista.

Jak zapowiedział, w związku z rozpoczęciem współpracy ze stroną gruzińską, IPN planuje edycję kolejnej serii publikacji wydawnictw źródłowych "Polacy w Gruzji w XX wieku".