Koniec lustracji biskupów w Polsce

W aktach zgromadzonych w IPN nie ma podpisu żadnego z hierarchów wyrażającego zgodę na współpracę czy własnoręcznie sporządzonych przez nich meldunków. Episkopat zdecydował, że choć opublikuje efekty końcowe prac obu gremiów, jednak bez podawania danych personalnych, bo - jak tłumaczy bp Budzik - mogłoby to być odebrane jako "lista agentów". Końcowe orzeczenia obu komisji faktycznie kończą proces lustracji biskupów w Polsce. Choć nieujawnienie nazwisk może spotkać się z zarzutami publicystów o chęć ukrycia jakichś niewygodnych faktów, jednak nie można zapominać, że jak na razie biskupi są jedyną grupą społeczną, która przeprowadziła autolustrację. Tylko bardzo poważne nowe fakty zmuszą biskupów do ponownego zajęcia się ubeckimi teczkami. Nim jednak doszło do zakończenia autolustracji, miały miejsce wydarzenia, które wstrząsnęły Kościołem w Polsce. Najgłośniejsza była sprawa abp. Stanisława Wielgusa. Powołana przez Episkopat w październiku zeszłego roku Kościelna Komisja Historyczna, po przeanalizowaniu akt SB na jego temat, orzekła, że ks. Stanisław Wielgus podjął współpracę z organami bezpieczeństwa PRL. Był styczeń tego roku. W efekcie abp Wielgus zrezygnował z funkcji metropolity warszawskiego w czasie ingresu do katedry. Sprawa ta odbiła się szerokim echem nie tylko w Polsce, ale i na świecie, trudno bowiem szukać podobnego przypadku. Jednocześnie stała się impulsem do podjęcia decyzji o autolustracji wszystkich polskich biskupów. Zapadła ona w pięć dni po odwołanym ingresie abp. Wielgusa, na nadzwyczajnym zebraniu planarnym Episkopatu. Przeprowadzenie lustracji biskupów Episkopat zlecił Kościelnej Komisji Historycznej, która miała przeprowadzić kwerendę archiwów IPN w jak najszybszym terminie. W czerwcu biskupi zdecydowali, że oprócz kwerendy historycznej potrzebna jest też ocena moralno-prawna postaw biskupów, którzy są wymieniani w aktach SB. Dlatego powołali zespół ds. oceny etyczno-prawnej. Zarówno zespół, jak i Komisja zakończyły działalność 22 listopada stwierdzeniem, że nie ma dowodów na świadomą i dobrowolna współpracę z SB jakiegokolwiek polskiego biskupa. W specjalnym komunikacie biskupi stwierdzili, że "z chwilą zakończenia działań zespołu oraz Komisji biskupi uznają, na podstawie dostępnych dziś materiałów, za zamkniętą sprawę odnoszących się do nich materiałów organów bezpieczeństwa PRL". Pora zająć się ewangelizacją Bogumił Łoziński: Powołany przez Episkopat Zespół ds. Oceny Etyczno-Prawnej stwierdził, że nie ma dowodów na świadomą i dobrowolną współpracę z SB biskupów wymienianych w aktach zgromadzonych w IPN. Jakie kryteria stosował, formułując taką ocenę? Bp Stanisław Budzik, sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski: - Przede wszystkim członkowie zespołu kierowali się kryterium znanym już w czasach rzymskich: "Audiatur et altera pars". W tym wypadku oznaczało to wysłuchanie głosów tych, których te dokumenty dotyczą. Stąd zespół zwrócił się do biskupów, którzy są wymieniani w aktach SB, z prośbą o zajęcie stanowiska i wszyscy pisemnie złożyli wyjaśnienia, w jakich okolicznościach mogły powstać te dokumenty. Członkowie zespołu kierowali się także zasadą domniemania niewinności. Obowiązek dowiedzenia winy spoczywa na tym, kto oskarża, a nie na pomawianym o współpracę. W ocenie materiałów zespół posługiwał się także kryteriami wypracowanymi rok temu i opublikowanym w "Memoriale Episkopatu Polski w sprawie współpracy niektórych duchownych z organami bezpieczeństwa w Polsce 1944 - 1989".