Publikujemy cały tekst oświadczenia Rady:

Oświadczenie Rady Społecznej przy Arcybiskupie Poznańskim w kwestii stosowania zasady pomocniczości w życiu publicznym

Rada Społeczna przy Arcybiskupie Poznańskim pragnie zwrócić uwagę na zagadnienie, którym zajmowała się już w swoich wcześniejszych oświadczeniach. Chodzi o stosowanie zasady pomocniczości w polskim życiu publicznym. Problem jest na tyle ważny, że należy do niego powrócić zwłaszcza teraz, gdy po raz kolejny zastanawiamy się w jakich kierunkach winno zmierzać nasze społeczeństwo. Stosowanie zasady pomocniczości w życiu publicznym powinno stać się podstawą sprawiedliwych rozwiązań polityczno – prawnych i zastąpić mechanicznie stosowany egalitaryzm. Dobro wspólne oraz prawdziwe dobro osobowe wymagają zarówno od władz publicznych jak i poszczególnych obywateli kierowania się tą zasadą. Zwracając na to uwagę Rada – zgodnie ze swym regulaminem – powstrzymuje się od jakichkolwiek sugestii dotyczących konkretnych rozwiązań prawnych, czy projektów politycznych. Zasada pomocniczości, która pod nieco zmienioną nazwą zasady subsydiarności stała się podstawą wielu dokumentów Unii Europejskiej i reguluje jej relacje z państwami i narodami członkowskimi, jest wprawdzie wymieniona w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ale w żadnym akcie prawa państwowego nie została zdefiniowana. Być może dlatego w praktyce naszego życia publicznego jest często pomijana. Tymczasem jej treść została dobrze opisana w nauce społecznej Kościoła katolickiego i przy braku świeckich definicji prawnych, warto sięgać do tego źródła. Magisterium Kościoła umieszcza ją wśród innych zasad tworzących ład społeczny (np. zasady: poszanowania dobra wspólnego, praw człowieka, solidarności, sprawiedliwości i miłości społecznej). Według nauki społecznej Kościoła zasada pomocniczości oznacza, że poszczególnym osobom i strukturom społecznym powinno się pozostawić możliwie jak najwięcej spraw, które mogą one same rozwiązać, a struktury wyższe mają się zajmować tylko tym, czego nie są w stanie wykonać struktury niższe i poszczególne osoby. Dobitnie określa to np. encyklika Piusa XI „Quadragesimo anno” (1931 r.). Stwierdza się tam m.in., że nienaruszalnym i niezmiennym pozostaje najwyższe prawo filozofii społecznej: „co jednostka z własnej inicjatywy i własnymi siłami może zdziałać, tego jej nie wolno wydzierać na rzecz społeczeństwa; podobnie niesprawiedliwością, szkodą społeczną i zakłóceniem ustroju jest zabieranie mniejszym i niższym społecznościom tych zadań, które mogą spełniać i przekazywanie ich społecznościom większym i wyższym. Każda akcja społeczna ze swego celu i ze swej natury ma charakter pomocniczy; winna pomagać członkom organizmu społecznego, a nie niszczyć ich lub wchłaniać”. (por. : Dokumenty nauki społecznej Kościoła, Rzym – Lublin 1987, cz. I, s. 85). W tym samym dokumencie zwrócono uwagę, że życie społeczne traci swój wyraz, jeżeli wszystkie obowiązki, które powinny należeć do różnych niższych struktur społecznych, przechodzą na państwo, przygniatając je nadmiarem zadań i ciężarów. Zatem zasada pomocniczości scala w sobie zasadę prymatu osoby ludzkiej, zasady praw człowieka oraz zasadę prymatu mniejszych społeczności przed większymi w procesie realizacji zadań publicznych.