Odzyskać spojrzenie na człowieka

- Są kwestie pozornie bardzo różne: uporczywa terapia, zapłodnienie in vitro, komórki macierzyste, hybrydy ludzko-zwierzęce. Wydaje się, że ich wspólnym mianownikiem jest to, co się próbuje w tej chwili robić, to znaczy – usankcjonować prawnie „wygodne” rozwiązania! Dlaczego? Ks. prof. A. Szostek MIC: Przywołałbym pewien zamysł Jana Pawła II z encykliki „Evangelium vitae”, który właśnie odnosi się do naszego stosunku do życia ludzkiego. Papież tam powiada między innymi coś, co ja po swojemu wyraziłbym tak. Kiedyś dla ludzi w określonym kręgu kulturowym, cywilizacyjnym pewne rzeczy były oczywiste. Oczywiste było, że życie ludzkie jest święte. Oczywiste było wobec tego, że z tej świętości życia wynika dopuszczanie jednych sposobów działania i stanowcza niedopuszczalność innych. Stanęliśmy dzisiaj w takiej sytuacji, w której z jednej strony ta cywilizacja bardzo się rozwinęła i także humanizm się rozwinął. Najlepszym tego dowodem jest katalog praw człowieka, kiedyś wcale nie respektowanych, a dzisiaj jakoś dostrzeganych. Z drugiej strony jednak paradoksalnie podlega zakwestionowaniu świętość ludzkiego życia, które się sprowadza wyłącznie do kategorii jakości, wartościowanej zależnie od tego, czy przynosi więcej przyjemności, czy przykrości, więcej zysków czy strat. Są tacy filozofowie – Australijczyk Peter Singer jest najbardziej znanym – którzy jawnie występują przeciwko koncepcji świętości życia. Według nich życie ludzkie ma wartość albo jej nie ma zależnie od tego, ile przynosi człowiekowi na tej ziemi zysków lub strat, przyjemności czy przykrości, korzyści czy niekorzystnych efektów. Myślę, że to leży gdzieś u podstaw całej tej dyskusji, bo kiedy się uzna, że życie ludzkie jest towarem, przestaje mieć charakter szczególny, święty. Co to znaczy życie ludzkie? No, po prostu, człowiek! To nie jest pewna jakość postawiona gdzieś obok człowieka. O takiej jakości możemy mówić tam, gdzie mamy do czynienia z majątkiem, z wolnością poruszania się, władzą czy jeszcze czymś innym, co człowiekowi przysługuje. Natomiast kiedy mówimy o życiu ludzkim, to mówimy o człowieku żywym. Otóż kiedy przestaje on być świętością, wtedy będą naciski na przeróżne regulacje prawne, które z takiego właśnie podważenia fundamentalnej świętości życia wynikają. Wtedy więc człowiek będzie pytał o to, co ma z tym życiem zrobić. Kiedy je przedłużyć, kiedy je zakończyć, kiedy je zmodyfikować czy jakoś inaczej uregulować? Wszystko ma swój korzeń w tej intuicji dotyczącej samej wartości ludzkiego życia i Papież w encyklice „Evangelium vitae”, zwłaszcza w jej trzeciej części, zachęca do mobilizowania naszych sumień, naszych modlitw i wysiłków, aby odzyskać spojrzenie na człowieka w całej jego niepowtarzalności, w całej jego godności, w całej jego świętości. Rozmawiał ks. J. Polak SJ