Pas "Łupaszki" w Muzeum AK

Właściciel pasa Zygmunt Szendzielarz ps. „Łupaszka” urodził się w 1910 roku. Był oficerem służby stałej 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich, wchodzącego w skład Wileńskiej Brygady Kawalerii. Na czele 2 szwadronu 4 pułku walczył w kampanii wrześniowej 1939 roku. Potem był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej w Wilnie. W 1943 r. mianowano go dowódcą 5 Wileńskiej Brygady AK. W 1944 r. udało mu się wraz ze swoimi żołnierzami uniknąć aresztowania przez bolszewików. Rozformował oddział i wraz z grupami jego żołnierzy przedarł się w lasy augustowskie. Walczył z komunistami do połowy 1948 roku, gdy został aresztowany przez UB w Osielcu pod Jordanowem. Przewieziony do Warszawy, po ciężkim śledztwie został skazany w 1950 r. na 18-krotną karę śmierci. Po latach ów wyrok został uznany za zbrodnię sądową. Mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka” został zamordowany 8 lutego 1951 r. W 2013 r. na terenie tzw. Łączki cmentarza wojskowego na warszawskich Powązkach odnaleziono jego szczątki.

- Pamiątkę po majorze przechował prof. Władysław Zalewski, pochodzący z Lwowa znany konserwator zabytków, wykładowca Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Pas „Łupaszki” otrzymał od Stanisława Dunaja, żołnierza Armii Krajowej, który jeszcze po wojnie walczył u boku Szendzielarza. Pan Stanisław nie ujawnił się po likwidacji oddziału i przedostał z bronią w okolice Mszany Dolnej, gdzie ułożył sobie życie na nowo. W latach 70. ub. wieku profesor Zalewski przebywał na urlopie w Mszanie i mieszkał w domu pana Stanisława - poinformował Piotr Koziarz z krakowskiego Muzeum AK.

- Po kilkakrotnym pobycie u niego w lecie zawarł z nami na tyle bliską znajomość, że szczegółowo opowiedział o swojej partyzanckiej przeszłości. Wtedy okazało się, że wciąż ukrywa swoją broń i pas należący do dowódcy - powiedział prof. Zalewski.

Pas majora „Łupaszki” nie będzie jedyną osobistą pamiątką po wybitnych żołnierzach, która znalazła się w Muzeum AK. - W naszych zbiorach znajdują się m.in. kartki z dziennika bojowego  mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, mundur garnizonowy gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora”, dowódcy AK i Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych, oraz pamiątki po o. Adamie Studzińskim, dominikaninie, kapelanie spod Monte Cassino, generale brygady Wojska Polskiego - powiedział P. Koziarz.

Otwarcie wystawy „»Burza« we Lwowie” odbyło się 22 lipca o godz. 17 w siedzibie Muzeum Armii Krajowej przy ul. Wita Stwosza 12.