IPN odtajnia dziś część zbioru zastrzeżonego

"Decyzją Prezesa i Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej 24 stycznia 2017 r. na stronie internetowej IPN zostanie opublikowana pierwsza część wykazu dokumentów, wyłączonych z byłego wyodrębnionego, tajnego zbioru w archiwum Instytutu. Wykaz obejmuje jednostki archiwalne, które wyłączono w roku 2016 z magazynów, w których znajdował się dawny zbiór zastrzeżony" - głosi komunikat IPN.

Wykaz - jak zaznaczono - powstał na podstawie ewidencji (spisów i aneksów do spisów zdawczo-odbiorczych), dokumentującej procedurę przenoszenia materiałów ze zbioru wyodrębnionego do dostępnego zasobu archiwalnego IPN (zbioru ogólnego). "Szczegółowy opis dokumentów z wykazu zostanie zamieszczony w aplikacji Cyfrowe Archiwum, dostępnej dla naukowców i dziennikarzy w każdej czytelni Instytutu Pamięci Narodowej" - czytamy w komunikacie.

IPN przypomniał, że udostępnianie dokumentów zawartych w wykazie odbywać się będzie na zasadach określonych w przepisach ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

"Kolejne części wykazu akt byłego zbioru wyodrębnionego IPN będą publikowane na stronie internetowej IPN w ramach inwentarza archiwalnego" - dodał Instytut.

W związku z publikacją wykazu archiwaliów z tzw. zbioru zastrzeżonego o godz. 10 planowana jest konferencja prasowa w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki "Przystanek Historia" przy ul. Marszałkowskiej 21/25 w Warszawie. W spotkaniu z dziennikarzami udział wezmą: prezes IPN Jarosław Szarek, dyrektor Archiwum IPN Marzena Kruk, zastępca przewodniczącego Kolegium IPN Sławomir Cenckiewicz oraz starszy inspektor Archiwum IPN Witold Bagieński.

IPN - jak wcześniej podawali PAP archiwiści Instytutu - ma we wtorek opublikować wykaz ok. 6,5 tys. jednostek archiwalnych, które w 2016 r. zostały wyłączone z tzw. zbioru zastrzeżonego. Indeks ten pojawi się na stronie internetowej IPN ok. godz. 10.

IPN podkreśla, że będą to tylko i wyłącznie sygnatury jednostek archiwalnych wraz z ich krótkim opisem. Dokumentacja ta jest jawna i dostępna w Archiwum IPN od dłuższego czasu (bo była systematycznie wyłączana ze zbioru w przeciągu całego 2016 r.), natomiast sam wykaz ma pomóc m.in. pracownikom naukowym lub dziennikarzom odnaleźć te dokumenty, które ich interesują.

W ostatnich tygodniach w pomieszczeniach archiwum IPN, gdzie znajduje się jeszcze ok. 340 metrów bieżących tzw. zbioru zastrzeżonego, codziennie pracuje kilkudziesięciu funkcjonariuszy ABW, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej oraz Służby Kontrwywiadu i Wywiadu Wojskowego.

Zgodnie z nowelizacją ustawy o IPN z ub.r. dokonują oni przeglądu dokumentów zbioru zastrzeżonego, by na tej podstawie część z nich rekomendować do utajnienia, a część do ujawnienia. Według ostatnich informacji PAP, do analizy pozostało im ok. 4 tys. jednostek archiwalnych. Niektóre dokumenty, które powinny znaleźć się w zasobie "zetki" w IPN, wciąż są fizycznie w dyspozycji służb - na zasadzie wypożyczenia i za zgodą Instytutu Pamięci Narodowej, który posiada listę tych dokumentów.

Ostateczną decyzję o utajnieniu albo ujawnieniu dokumentów ze zbioru zastrzeżonego będzie podejmował prezes IPN. Niezależnie od tych rozstrzygnięć 15 czerwca br. wszystkie dokumenty ze zbioru zastrzeżonego, których służby nie zdążą przejrzeć lub te, które nie otrzymają klauzul tajności w trybie ochrony informacji niejawnych, staną się z mocy prawa jawne i podlegające udostępnieniu. Wówczas tzw. zbiór zastrzeżony przejdzie do historii.

Informacje z wykazu - jak mówili PAP archiwiści IPN - będą dotyczyć dokumentów wytworzonych przez aparat bezpieczeństwa PRL, które trafiły do tajnego zbioru w IPN ze względu na aktualne bezpieczeństwo polskiego państwa. Wykaz będzie dotyczyć m.in. akt osobowych funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, wojskowych służb specjalnych w PRL, w tym wywiadu i kontrwywiadu, oraz ich materiały operacyjne, np. rozkazy lub rozpracowania poszczególnych osób. Część dokumentów może dotyczyć agentury, czyli tajnych współpracowników służb Polski Ludowej. W wykazie mogą znaleźć się dane osób, które obecnie pełnią istotną rolę w życiu publicznym.

Archiwiści i historycy, z którymi rozmawiała PAP, są przekonani, że udostępnienie tej dokumentacji poszerza wiedzę o najnowszych dziejach Polski, głównie o funkcjonowaniu cywilnego i wojskowego aparatu bezpieczeństwa w PRL.