Krzyżowa: Uroczystości upamiętniające Freyę von Moltke

Freya von Moltke zmarła 1 stycznia 2010 r. w Norwich w USA; miała 98 lat. Była żoną hrabiego Helmutha Jamesa von Moltke, który po dojściu Hitlera do władzy i wybuchu wojny powołał opozycyjne forum, znane jako "Krąg z Krzyżowej" (niem. Kreisauer Kreis, od miejscowości Krzyżowa na Dolnym Śląsku, gdzie jego rodzina miała majątek). Uroczystości zbiegły się z 65. rocznicą śmierci hrabiego, który został stracony za zamiar stworzenia po upadku dyktatury nazistowskiej nowych, demokratycznych Niemiec.

Uroczystości rozpoczęły się nabożeństwem ekumenicznym odprawionym w Kościele św. Michała w Krzyżowej. Następnie ich uczestnicy, wśród których byli m.in. przedstawiciele konsulatów Niemiec i USA, wzięli udział w spotkaniu wspomnieniowym i obejrzeli fragmenty filmu dokumentalnego "Freya von Moltke odwiedza Krzyżową". Goście wpisali się do księgi kondolencyjnej, która trafi do Berlina, a następnie do Norwich w USA.

Freya von Moltke urodziła się 29 marca 1911 r. w Kolonii. W wieku 20 lat poślubiła hrabiego Helmutha Jamesa von Moltke i przeniosła się do posiadłości rodzinnej męża w Kreisau (Krzyżowa) na Dolnym Śląsku.

W latach 30. XX wieku pracowała jako asystentka na uniwersytecie we Wrocławiu, a w 1935 r. uzyskała tytuł doktora nauk prawniczych na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie. Brała udział w spotkaniach członków "Kręgu z Krzyżowej", które w latach 1942-43 odbywały się w majątku von Moltke. Działacze organizacji, która skupiała opozycjonistów z różnych grup społecznych, wyznaniowych i politycznych, pracowali nad koncepcją demokratycznych Niemiec po upadku dyktatury nazistowskiej. Część członków "Kręgu z Krzyżowej" drogę do obalenia dyktatury widziała w zamachu na Hitlera.

W styczniu 1944 r. von Moltke wraz z innymi członkami "Kręgu z Krzyżowej" został aresztowany przez Gestapo, a rok później stracony w więzieniu w Ploetzensee. W okresie aresztowania Freya prowadziła z mężem intensywną korespondencję, która po raz pierwszy została wydana w Niemczech w 1988 r. jako "Listy do Freyi". Obecnie materiały te stanowią jedno z ważniejszych świadectw działalności opozycyjnej przeciwko dyktaturom XX w.

Po śmierci męża, Freya udała się do Polski po swych dwóch synów i z pomocą brytyjskiej ambasady uciekła do RPA. W Afryce rozpoczęła pracę kronikarską, najpierw w formie wykładów, a potem książek, w której przedstawiła działalność opozycji antyhitlerowskiej. Coraz bardziej zrażona do południowoafrykańskiego apartheidu przeprowadziła się do USA. Od lat 60. XX wieku mieszkała w Norwich, w stanie Vermont.

W 2009 r. Komitet Wspierania Współpracy Francusko-Niemiecko-Polskiej "Trójkąt Weimarski" przyznał jej nagrodę im. Adama Mickiewicza za zasługi dla pojednania i współpracy europejskiej.

Sobotnie uroczystości odbyły się w neobarokowym zespole pałacowym, który od 1897 r. należał do rodziny von Moltke. 12 listopada 1989 r. odbyła się tam historyczna "Msza Pojednania" z udziałem ówczesnego premiera Polski Tadeusza Mazowieckiego i kanclerza Niemiec Helmuta Kohla. Obecnie w zespole pałacowym mieści się Fundacja "Krzyżowa" dla Porozumienia Europejskiego.