Dwa płuca Zakonu

KAI: Działalność Związku Polskich Kawalerów Maltańskich w okresie komunizmu była w Polsce zabroniona, Związek działał poza krajem. Kiedy nastąpiła reaktywacja i czym zajmowaliście się na początku?

Jerzy Baehr: Choć obchodzimy stulecie, to trudno mówić o normalnym funkcjonowaniu Związku przez cały ten okres. Pamiętamy o latach reżimu komunistycznego, kiedy działalność i obecność ZPKM w Polsce była zabroniona, Związek istniał w praktyce tylko na emigracji i powrócił do kraju dopiero w latach 90-tych. Nasze dzieła, w tym pomoc charytatywna dla kraju, prowadzone były przez naszych członków na emigracji. Reaktywacja działalności w Polsce (1992) oparta była na kilkunastu osobach i ogólnym entuzjazmie, który wówczas panował w Polsce. Prezydentem był Władysław Tarnowski mieszkający na stałe w Paryżu. Pierwszą była Fundacją św. Jana Jerozolimskiego, która uruchomiła 25 lat temu Specjalistyczną Przychodnię Onkologiczną „Pomoc Maltańska” przy parafii św. Jana Jerozolimskiego za Murami w Poznaniu. Dalszy rozwój dzieł maltańskich w kraju umożliwiły m.in. środki ze sprzedaży naszego domu w Londynie. Ta niewielka organizacja pierwszą ważną próbę przeszła w czasie wielkiej powodzi w 1997 roku. Kontakty zagraniczne i wiarygodność osób pozwalała na błyskawiczne zorganizowanie samolotu pełnego lekarstw ze Stanów Zjednoczonych, które w Polsce trzeba było rozdysponować. Ogromne potrzeby lat 90-tych szybko pokazały, że potrzebujemy nowych członków i to sprawczych, aktywnych. Nie było to jednak łatwe. Wielu chce przypiąć prestiżowy znak, ale trzeba rozumieć, że jest to przede wszystkim zobowiązanie.

Jak członkowie związku rozumieją i realizują pierwszą część dewizy „tuitio fidei” (obrony wiary), odwiecznej zasady zakonu rycerskiego?

JB: Zakon Maltański, w tym Związek Polskich Kawalerów Maltańskich, oddycha równolegle dwoma płucami. Jedno to „tuitio fidei” (obrona wiary), a drugie „obsequium pauperum” (pomoc biednym, potrzebującym). Zagadnienia religijne, obrony wiary i formacji są kluczowe. Bez tego nasza działalność charytatywna byłaby pozbawiona korzeni, z których wyrastamy. Dlatego też przywiązujemy wagę do życia religijnego naszych Konfraterni, w tym comiesięcznych Mszy świętych i regularnych rekolekcji. Staramy się licznie uczestniczyć w corocznej pielgrzymce do Częstochowy, która odbywa się zawsze w trzecią sobotę maja. Wymiar religijny i formacyjny ma też doroczna międzynarodowa pielgrzymka do Lourdes wraz z zaproszonymi osobami niepełnosprawnymi. Jest dla nas bardzo ważne, aby kandydaci do Zakonu byli osobami o właściwej formacji religijnej. W tym celu w okresie przygotowawczym spotykają się z doświadczonymi kapelanami pod kątem badania swojego powołania.

W dobie laicyzacji naszych obyczajów przywiązujemy wagę do świąt religijnych. W szczególności, obchodzimy, wraz z naszymi Panami Chorymi (niepełnosprawnymi, ubogimi), święta Bożego Narodzenia, które dla wielu innych stały się już po prostu świecką gwiazdką. W tym kontekście, w około 30 miastach realizujemy projekt Opłatka Maltańskiego, na który zapraszamy we współpracy z gminnymi ośrodkami pomocy społecznej osoby potrzebujące. W naszej wigilii świątecznej najczęściej bierze udział lokalny biskup, niekiedy kardynał oraz samorządowcy. Staramy się aby głos naszych Kapelanów, w tym przesłania naszego Głównego Kapelana bp. Andrzeja F. Dziuby, był obecny nie tylko przy okazji rekolekcji, czy pielgrzymek, ale częściej dzięki naszemu periodykowi „Krzyż Maltański”.

Ilu członków liczy Związek Polskich Kawalerów Maltańskich? Czy i jak można zostać członkiem Zakonu Maltańskiego?

Jacek Tarnowski: Aktualnie Związek liczy 153 osoby, z czego jedna trzecia żyje poza Polską działając w polskich konfraterniach w Londynie, czy USA. Promują na Zachodzie dobroczynną postawę Polaków, ale również realnie organizują środki finansowe, które my wykorzystujemy tu w Polsce. Do ZPKM, a w konsekwencji do Zakonu Maltańskiego, nie można się zapisać, można zostać zaproszonym a kandydat musi mieć cztery osoby wprowadzające, oczywiście należące do Związku. Kryteria są jasno określone – osoba musi być praktykującym katolikiem, powinna wykazać się działalnością charytatywną i chęcią pracy w naszej organizacji. Około dwóch lat trwa czas próby na wzór dawnych „karawan”, czyli staży dla młodych adeptów, które odbywali na wyspie Malta, gdzie zakon osiadł po 1530 roku. Każdą kandydaturę formalnie zatwierdza Rada Suwerenna w Rzymie. Wśród naszych członków są Damy Maltańskie i Kawalerowie, reprezentują różne profesje - są lekarzami, prawnikami, inżynierami, ekonomistami, a łączy nas to, że chcemy pomagać potrzebującymi i chcemy to robić z uwzględnieniem aspektów duchowych (...).

Czy członkowie płacą konkretne składki, czy obowiązują jakieś inne formy wsparcia Zakonu i jego dzieł?

JT: Podobnie jak w innych organizacjach płacimy roczne składki potrzebne do funkcjonowania Związku. W ciągu roku organizujemy zbiórki finansowe na różne cele i wielu naszych członków dokłada się wpłacając dowolne kwoty. Poza tym, każdy wedle możliwości jest zobowiązany do uczestniczenia w pracy na rzecz potrzebujących.