Coraz więcej wspólnych inicjatyw

Wiadomo, że często takie dokumenty ekumeniczne są protokołem zbieżności i rozbieżności. Tylko w niektórych kwestiach dochodzi do porozumienia stanowisk. Jednak sporządzenie takiej listy jest już bardzo ważne, porządkuje sytuację i jest podstawą do dalszego dialogu. W Polsce istnieje też dialog między Kościołami rzymskokatolickim i polskokatolickim, dialog rzymskokatolicko-prawosławny. Z kolei w 2002 r. rozpoczęła obrady komisja prawosławno-greckokatolicka. Zaczęła ona rozpatrywać wiele spornych kwestii, m.in. o świątynie, których prawa własności były bardzo trudne do ustalenia.

Jakie kwestie są obecnie przedmiotem największej troski ruchu ekumenicznego w Polsce?

– Istotnym elementem dialogu są prace na temat małżeństw o różnej przynależności wyznaniowej. Rozpoczęto je po podpisaniu deklaracji o wzajemnym uznaniu chrztu. Prace przybrały szybszego tempa w 2007 r., gdy powstały bardziej konkretne projekty wspólnych uzgodnień. Tekst, w wersji niemal ostatecznej, powstał w maju 2008 r. i obecnie jest poddawany osądowi poszczególnych Kościołów. Trudno przewidzieć, jak długo będzie to trwało, ale już sam fakt prac nad tą kwestią jest wyrazem wspólnej troski. Porozumiano się m.in. w tym, że w małżeństwie mieszanym nie ma miejsca na wychowywanie dzieci w nieokreślonej konfesyjnie „szczelinie między Kościołami”. Człowiek powinien wzrastać w wierze we wspólnocie danego Kościoła.

Ponadto ważna jest stała praca nad przygotowaniem Tygodni Modlitw o Jedność Chrześcijan. Materiały światowe, choć znane są wcześniej, wymagają przystosowania do sytuacji w Polsce. Robią to wspólnie Polska Rada Ekumeniczna i Kościół katolicki w Polsce. Nie bez znaczenia jest też wzajemne zapraszanie się i przygotowywanie ekumenicznych sympozjów naukowych lub ważnych uroczystości rocznicowych.

Obecny przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan kard. Kurt Koch użył kiedyś takiego porównania: kiedy samolot wznosi się w niebo pasażerowie są zdumieni szybkością startu, potem zapominają jednak, że z dużą większą szybkością maszyna leci ponad chmurami. Można to odnieść do dialogu ekumenicznego: ktoś powie, że obecnie niewiele się dzieje. Dzieje się jednak bardzo dużo, to my przyzwyczailiśmy się już do wytężonej wspólnej pracy.

W Polsce, ale nie tylko, istnieją grupy chrześcijan przeciwnych ruchowi ekumenicznemu. Jak należy z nimi rozmawiać?

- Myślę, że nie należy się zrażać ich postawą. Trzeba bez złości, życzliwie trwać przy swoim stanowisku i cierpliwie im odpowiadać. Pamiętam, że po publikacji projektu deklaracji na temat małżeństw mieszanych w internecie pojawiły się komentarze dwojakiego rodzaju. Jedni osądzali go jako zbyt mało postępowy i pytali: „co w tym dokumencie jest nowego?”. Inni oskarżali katolicką stronę porozumienia, że jeśli podpisze ów dokument, to zdradzi tożsamość katolicką.

Moim zdaniem, wbrew dwóm skrajnym stanowiskom, dobrze to świadczy o deklaracji, że trzyma się ona jakiejś „drogi środka”. Z drugiej strony, z perspektywy katolickiej niedobre byłyby też głosy nawołujące do zbytniej gościnności eucharystycznej wiernych innych wyznań. Udzielanie komunii świętej niekatolikom może mieć miejsce, ale tylko w ściśle określonych przypadkach, nie jest natomiast codziennym zwyczajem, gdyż oznaczałoby to instrumentalne traktowanie eucharystii.

Polscy chrześcijanie zostali poproszeni o przygotowanie materiałów na obchody Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan w 2012 r. Jakie zagadnienia zdaniem Księdza można by poruszyć podczas przyszłorocznych obchodów?

– Projekt obchodów jest już gotowy. W 2009 r. poproszono teologów różnych wyznań z naszego kraju o nadsyłanie propozycji ogólnego hasła Tygodnia Modlitw, a także haseł poszczególnych dni modlitewnych, czytań, komentarzy biblijnych oraz nabożeństwa ekumenicznego. Do materiałów dołączono także krótką historię Polski oraz zarys stanu dialogu ekumenicznego w naszym kraju. Tuż po tegorocznym tygodniu ekumenicznym materiały opublikują Papieska Rada ds. Popierania Jedności Chrześcijan i Światowa Rada Kościołów tak, by poszczególne kraju miały czas na ich przetłumaczenie i adaptację do lokalnej sytuacji ekumenicznej.

Hasłem będą słowa św. Pawła: „Wszyscy będziemy przemienieni przez zwycięstwo naszego Pana Jezusa Chrystusa” z 1 Listu do Koryntian. Będzie się ono koncentrować wokół słów „przemiana” i „zwycięstwo”, które należy interpretować w sensie historycznym i duchowym. Historia Polski jest pasmem zwycięstw i porażek. My jednak, jako chrześcijanie, zastanawiamy się, czym jest dla nas zwycięstwo Chrystusa i jak ono nas przemienia, także w kontekście np. wydarzeń ostatniego dwudziestolecia w Polsce.

Rozmawiał Łukasz Kasper