Co z nadpłaconymi składkami ZUS?

Omawiane w Sejmie zmiany dotyczą czterech ustaw: o systemie ubezpieczeń społecznych, o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz o emeryturach pomostowych.

Wszystkie kluby poparły projekt zmian w ustawach, ale w środę zgłosiły poprawki doprecyzowujące. Dlatego jeszcze raz zbierze się sejmowa komisja.

Zmiana dotycząca 10-letniego okresu, w którym można ubiegać się o zwrot nadpłaconych składek w ZUS, wynika z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z maja 2010 r. Trybunał uchylił przepisy o terminach przedawnienia roszczeń. Oznacza to, że od wejścia w życie wyroku TK w czerwcu 2010 r. nie ma okresu przedawnienia - uprawnieni mogą bezterminowo dochodzić swoich roszczeń od ZUS.

Zgodnie z proponowanymi zmianami nienależnie opłacone składki po 10 latach ulegną przedawnieniu. Termin będzie biegł od dnia otrzymania zawiadomienia o kwocie takich składek lub przy mniejszych kwotach - od dnia ich opłacenia. Bieg tego okresu może być zawieszony.

W ustawie o ubezpieczeniach zdrowotnych zmiana polega na tym, że poszkodowany w wypadku przy pracy, czy dotknięty chorobą zawodową, mógł uzyskać świadczenia stomatologiczne i szczepienia ochronne w dowolnej placówce, które ma umowę z NFZ. Do tej pory ZUS organizował konkursy na takie świadczenia i wskazywał uprawnionej do nich osobie, do których placówek ma się udać. W ocenie rządu rozszerzenie liczby placówek ułatwi dostęp do tej pomocy medycznej oraz ograniczy koszty związane z konkursami.

Ubezpieczenie wypadkowe, z którego finansowane są świadczenia stomatologiczne i szczepienia, nie dotyczą dużej liczby osób. Od 2004 r. do 2009 r. skorzystało z nich 139 osób, a łączne koszty tych usług wyniosły 148,8 tys. zł. Znikome jest też zainteresowanie podpisywaniem takich umów - w 2009 r. na 232 ogłoszone konkursy podpisano jedynie 14 umów.

W ustawie o emeryturach pomostowych zmienią się jedynie procedury dotyczące planowania i sprawozdawczości funduszu emerytur pomostowych - będą dostosowane do tych, które obowiązują w innych funduszach obsługiwanych przez ZUS. Za planowanie i sprawozdawczość odpowiedzialny będzie minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.

Zmiany dotyczą też inspektorów kontroli ZUS. Nowelizacja ma pozwolić inspektorom na dalszą pracę, gdy otrzymają emeryturę lub rentę. Zgodnie z przepisami prezes ZUS miał obowiązek odwołać inspektora ze stanowiska, jeśli ustalono mu prawo do emerytury lub renty.

O zmianę obecnych przepisów występował Rzecznik Praw Obywatelskich, który zwracał uwagę, że jest on niezgodny z Konstytucją - ponieważ kryje w sobie dyskryminację - pośrednią ze względu na płeć i bezpośrednią ze względu na wiek. W ZUS jest ok. 1500 inspektorów.