Papież dopisał przypisy

Po raz kolejny, z wyraźnym żalem z powodu protestów w świecie muzułmańskim, papież zapewnił o swym szacunku dla islamu. Benedykt XVI przyznał jednak, że protesty te były, jak to ujął, zrozumiałe. Najważniejsza z dołączonych uwag dotyczy opinii papieża na temat przytoczonej przez niego wypowiedzi bizantyjskiego cesarza Manuela II Paleologa o islamie. Chodzi między innymi o słowa, że wszystko, co Mahomet przyniósł, było złem „tak jak jego rozkaz szerzenia mieczem wiary, której nauczał”. To właśnie ten fragment papieskiego wykładu, wygłoszonego 12 września, wywołał protesty muzułmanów na całym świecie, a nawet pogróżki pod adresem Benedykta. W obecnej wersji wykładu fragment ten opatrzony jest następującą notatką papieża: - Cytat ten został, niestety, w świecie muzułmańskim odebrany jako wyraz mojego osobistego stanowiska, wywołując w ten sposób zrozumiałe oburzenie. Spodziewam się, że czytelnik mego tekstu zdoła natychmiast zrozumieć, że zdanie to nie wyraża mojej osobistej oceny Koranu, który darzę szacunkiem, należnym świętej księdze wielkiej religii. Mam nadzieję, że czytelnik mojego tekstu zrozumie natychmiast, że zdanie to nie wyraża mojej osobistej opinii na temat Koranu, wobec którego żywię szacunek, jaki należy się świętej księdze wielkiej religii. Odnosząc się z kolei do wypowiedzianych przez siebie w Ratyzbonie słów na temat dżihadu – islamskiej świętej wojny – papież podkreśla w zamieszczonych do swego wykładu uwagach: - Cytując tekst cesarza Manuela II, zamierzałem jedynie uwypuklić istotną relację między wiarą a rozumem. W tym punkcie zgadzam się z Manuelem II, nie podzielając jednak jego krytyki. Swoje słowa z Ratyzbony: „Nie postępować zgodnie z rozumem jest sprzeczne z naturą Boga” Benedykt XVI opatrzył uwagą: - Tylko ze względu na to stwierdzenie zacytowałem dialog między Manuelem a jego perskim rozmówcą. W listopadzie papież wybiera się do islamskiej Turcji. W związku z tymi planami Turek Mehmet Ali Agca, który dokonał zamachu na Jana Pawła II, ostrzegł Benedykta, iż grozi mu tam niebezpieczeństwo.