Otworzą archiwa

Na życzenie Jana Pawła II od 1 stycznia 2003 otwarte będą dokumenty Archiwów Watykańskich, dotyczące stosunków Stolicy Apostolskiej z Niemcami w latach 1922-39, czyli z pontyfikatu Piusa XI. Informuje o tym specjalna nota, podpisana przez o. Sergio Pagano, prefekta Archiwów Watykańskich i ojca Marcela Chappina TJ, odpowiedzialnego za archiwa Sekretariatu Stanu.
Przypominają oni, że w 1984 r. Papież podjął decyzję o udostępnieniu uczonym dokumentów sięgających roku 1922, to jest do końca pontyfikatu Benedykta XV. W tym samym czasie przystąpiono do porządkowania dokumentacji związanej z pontyfikatem Piusa XI. Praca ta jest już zaawansowana, potrwa jednak jeszcze trzy lata, czytamy w nocie. Mimo to "Ojciec Święty Jan Paweł II zdecydował o udostępnieniu uczonym, poczynając od początku 2003 roku, dokumentów przechowywanych w archiwach Sekcji ds. Stosunków z Państwami Sekretariatu Stanu oraz w Tajnym Archiwum Watykańskim, dotyczących Niemiec i odnoszących się do okresu 1922-39 ".
Chodzi tu o następujące dokumenty:
a. Archiwum nadzwyczajnych spraw kościelnych: Bawaria (1922-39), zawartych w ok. dziesięciu kopertach; Niemcy (1922-39) - około stu kopert; b. Tajne Archiwum Watykańskie: archiwum nuncjatury apostolskiej w Monachium (1922-34) - około 430 kopert; archiwum nuncjatury apostolskiej w Berlinie (1922-30) - około stu kopert. Autorzy noty przypominają, że to ostatnie archiwum zostało częściowo zniszczone, zanim dotarło do Watykanu.
Wyjaśniają następnie, że swoją decyzją "Ojciec Święty chce wyjść naprzeciw prośbom o dostęp do dokumentów watykańskich, dotyczących niewątpliwie znaczącego pontyfikatu Piusa XI, podczas którego doszło m. in. do poważnych wstrząsów politycznych w Europie i niestety powstały państwa totalitarne i rządy despotyczne, co stanowiło preludium do II wojny światowej, której pierwsze groźne
pomruki dały się słyszeć właśnie pod koniec pontyfikatu Piusa XI".
Autorzy noty zwracają uwagę na wyjątkowy charakter decyzji Jana Pawła II, który godzi się na odstępstwo od ustalonej praktyki, aby "położyć kres niesprawiedliwym i niewdzięcznym spekulacjom". Po otwarciu archiwów z czasów pontyfikatu Piusa XI Papież zamierza udostępnić dokumenty "watykańsko-niemieckie, dotyczące pontyfikatu Piusa XII (1939-1958). Dalsze otwarcie Archiwów Watykańskich leży bardzo na sercu Ojcu Świętemu z oczywistych powodów, biorąc pod uwagę, że podczas pontyfikatu Piusa XII rozegrała się II wojna światowa a wraz z nią deportacje Żydów i tragedia Shoah".
W nocie przyznaje się, że to częściowe otwarcie archiwów dotyczących danego okresu może wywołać obawy i krytykę. Usprawiedliwia je jednak, zdaniem Stolicy Apostolskiej, "wyjątkowy charakter obecnej decyzji".
Zapowiadziano jednocześnie, że już niebawem ogłoszone zostaną informacje na temat jeńców wojennych z lat 1939-45. "Ponieważ chodzi o zbiór dokumentów jednolity, pełny i uporządkowany, istnieje przekonanie, że jego publikacja - która nastąpi w ciągu kilku lat w wielu tomach - umożliwi historykom zapoznanie się z wielkim dziełem miłosierdzia i opieki, jakiego dokonał Pius XII w stosunku do licznych jeńców i innych ofiar wojny, bez względu na narodowość, religie i rasę". Patronat nad tym wydawnictwem obejmie Sekretariat Stanu a ogłosi je Tajne Archiwum Watykańskie.