Abp Gądecki: Przed Dniem Judaizmu

Cywilizacja chrześcijańska wyrastająca korzeniami ze Starego Testamentu i oparta na Nowym Testamencie wyklucza całkowicie - w swoich zasadach - antyjudaizm, to znaczy postawą pogardy, wrogości i prześladowania Żydów jako Żydów. W żadnym z pism Nowego Testamentu - poprawnie interpretowanym - nie znajdzie się zachęty do antyjudaizmu. Łatwo jednak zauważyć, że niektóre teksty nowotestamentalne mogą posłużyć jako pretekst do antyjudaizmu i faktycznie tak były wykorzystywane. Są to teksty polemiczne, które posługują się terminologią uogólniającą, związaną z konkretnym kontekstem historycznym. Nigdy nie stawiają sobie one za cel polemiki z wszystkimi Żydami wszystkich czasów i wszystkim miejsc. "Podkreślanie stron negatywnych przeciwników, przemilczanie ich stron pozytywnych, nie branie pod uwagę ich motywacji i ich ewentualnej dobrej wiary, jest cechą charakterystyczna języka polemicznego całej starożytności, który zauważalny jest zarówno wewnątrz judaizmu, jak i w pierwotnym chrześcijaństwie wśród wszelkiego rodzaju dysydentów " (Papieska Komisja Biblijna, Naród żydowski i jego Święte Pisma w Biblii chrześcijańskiej, Kielce 2002, s.172). Pisma Nowego Testamentu zachęcają natomiast do postawy poważania i szacunku oraz miłości do narodu żydowskiego, ponieważ jedynie taka postawa jest godna chrześcijanina, który oczekuje na całkowite wypełnienie się planu Bożego w historii. W tym sensie cywilizacja chrześcijańska - jeśli jest przeżywana w zgodzie z Pismem świętym - tworzy korzystny fundament wspólnego życia w prawdzie i pokoju. Gdy idzie o antysemityzm, to czysto nie bardzo wiadomo jaka treść kryje się, pod tym pojęciem. Kryteria zmieniają się tutaj w zależności od przekonań wypowiadającej się w tej materii osoby. Ostatnimi czasy - dla jaśniejszego określenia treści - zaczęto więc używać rozróżnienia między antyżydowskością, antyjudaizmem i antysemityzmem. Antyżydowskość to urazy i uprzedzenia do Żydów wynikające z przesłanek psychologicznych, społecznych, kulturowych i obyczajowych; często ma ona u podstaw osobiste doświadczenia, które potem bywają rozciągane na całą wspólnotę żydowską. Antyjudaizm z kolei - to resentyment do Żydów wynikający z przesłanek religijnych; traktuje on religię żydowską jako gorszą, mniej wzniosłą i mniej rozwiniętą niż chrześcijaństwo. Antysemityzm powstaje zazwyczaj z przesłanek rasowych, ideologicznych i politycznych. Charakteryzuje się niechęcią, a nawet nienawiścią wobec Żydów jako takich, nie toleruje ich obecności, działań, czasami także ich istnienia. Tak czy owak, niezależnie od socjologicznych badań, trzeba ciągle przypominać, że antysemityzm jest nie do pogodzenia z duchem chrześcijańskim. "Trzeba również skutecznie przezwyciężać wszelkie przejawy antyżydowskości, antyjudaizmu (czyli niechęci wyrosłej z fałszywie rozumianej nauki Kościoła) i antysemityzmu (tj. nienawiści zrodzonej z pobudek narodowościowych, lub rasowych), jakie miały i jeszcze mają miejsce wśród chrześcijan" (List Rady Episkopatu Polski ds. Dialogu Religijnego z okazji Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, zaakceptowany przez 307. Zebranie Plenarne Konferencji Episkopatu Polski). Religijne powołanie Izraela do bycia błogosławieństwem już się zrealizowało w przeszłości w tym znaczeniu, że w tym narodzie została odkryta prawda o jedynym Bogu; tam powstał Dekalog i cały Stary Testament, z tego narodu narodził się Jezus Chrystus, nasze zbawienie i Apostołowie, tam również znajdują się początki Kościoła. To błogosławieństwo działa w teraźniejszości w tym sensie, że i dzisiaj mamy dostęp do wiary w jedynego Boga poprzez Jezusa Chrystusa, który otwarł do niego drogę wszystkim narodom. Wezwanie do bycia błogosławieństwem pozostaje aktualne także w przyszłości, ponieważ jest to w gruncie rzeczy pragnienie każdego prawego człowieka; żyć w sprawiedliwości i pokoju. Wszystkie te sprawy warte są przemyślenia, które może mieć miejsce przy okazji uczczenia czterdziestej rocznicy ogłoszenia deklaracji soborowej Nostra aetate, tak znaczącego dokumentu Kościoła. Abp Stanisław Gądecki Metropolita Poznański Poznań, św. Marcina z Tours, 11 listopada 2004 r.